افزایش بازدهی خوراک دام و طیور یکی از اصلی ترین اهداف متخصصان علوم تغذیه دام بوده و هست. با توجه به هزینه های گزافی که بحث خوراک در پرورش دام و طیور دارد این نکته اهمیت دوچندانی در مزارع پرورشی نیز دارد. از این رو در این مطلب به ۵ راهکار موثر برای ارتقا و افزایش بازدهی خوراک پرداخته ایم.
5 راهکار افزایش بازدهی خوراک دام و طیور
تغذیه یکی از بخش های اصلی پرورش دام و طیور است. چرا که بیش از 70 درصد از هزینه های پرورش آنان مربوط به خوراک است. در این مقاله به راهکار های عملی برای رسیدن به بازدهی بالاتر خوراک در تغذیه دام و طیور پرداخته ایم و از جوانب مختلف آن را بررسی کرده ایم.
امروزه علم پرورش دام و طیور شاخه های مهمی مانند تغذیه، اصلاح نژاد و ژنتیک، فیزیولوژی، تولید مثل و دامپزشکی را در خود گنجانده است.
تغذیه یکی از نخستین علوم سازمان یافته و اصلی ترین آن ها است. چرا که رسیدن به حداکثر ظرفیت ژنتیکی در گرو تغذیه بهینه است. از نظر اقتصادی بیش از 70 درصد هزینه های یک واحد پرورشی به تغذیه و تهیه خوراک اختصاص می یابد. بنابراین افزایش بهره وری در تغذیه کلید سوددهی بیشتر تولیدات دام و طیوری است.
در ادامه به 5 راهکار افزایش بازدهی خوراک دام و طیور خواهیم پرداخت:
اهمیت تنظیم جیره در افزایش بازدهی خوراک دام و طیور:
احتیاجات غذایی انواع دام و طیور در تحقیقات علمی که سال ها روی آنها صورت گرفته است مشخص شده و توسط مراجع علمی تایید شده اند. هنر جیره نویسی تامین احتیاجات غذایی با توجه به شرایط اقتصادی است.
پایین تر بودن مواد غذایی جیره از سطح احتیاجات ممکن است موجب کاهش عملکرد و ضعف در برابر بیماری ها گردد. به عنوان مثال کمبود انرژی نسبت به سطح مطلوب موجب لاغری، ضعف، بیماری های متابولیک مانند کبد چرب، کتوز و کاهش تولید می شود.
بالاتر بودن آن از سطح مطلوب احتیاجات نیز موجب چاقی، افت تولید مثل، پایین بودن کیفیت لاشه، کاهش تولید و بیماری های متابولیک گردد.
مجموعه مقالات مرتبط با تغذیه طیور
مواد معدنی
میزان مواد معدنی نیز ممکن است در صورت کمبود موجب اختلالات در رشد، تولید، متابولیسم و اندام های حرکتی گردد. مسمومیت با مواد معدنی در حالت های مختلف اختلالات آنتاگونیسم، مشکلات عصبی، بیماری های متابولیک، آسیب به کلیه، کاهش مصرف خوراک و حتی تلفات را در پی خواهد داشت.
به عنوان مثال بیماری کزاز علفی مربوط به دام هایی است که از علوفه ی تازه با سطوح پتاسیم بالا تغذیه می شوند. پتاسیم با منیزیم اثر متقابل یا آنتاگونیسم دارد. یعنی بالا بودن پتاسیم خوراک باعث افزایش دفع منیزیم می شود. کمبود شدید منیزیم سبب اخلال در عملکرد اعصاب و عضلات شده که در نتیجه ی آن ممکن است دام تلف شود.
خطاهای انسانی یا دسترسی دام به میزان آزاد مواد معدنی نیز از دیگر عوامل ایجاد این قبیل مسمومیت ها هستند.
کمبودهای ویتامینی همانند کمبود مواد معدنی موجب اختلال در فرایندهای مختلف بدن می شوند. مسمومیت با ویتامین ها اغلب در ویتامین های محلول در چربی با مقادیر بسیار بالا مشاهده می شود.
ماهیت منابع غذایی در افزایش بازدهی خوراک دام و طیور
منابع تامین انرژی و پروتئین ماهیت های متفاوتی نسبت به یکدیگر دارند. میزان قابلیت هضم نشاسته ی گندم و جو نسبت به ذرت بالاتر است. چرا که ساختارهای گرانولی ساده تری دارد. اما وجود پلی ساکاریدهای غیر نشاسته ای بالا (NSP) نظیر بتاگلوکان ها و آرابینوزایلان ها در گندم و جو موجب ایجاد اختلالات گوارشی شده و استفاده از آن ها را در جیره غذایی محدود می کند.
در نشخوارکنندگان نیز به دلیل هضم کمتر نشاسته ذرت در شکمبه و خطر اسیدوز ناشی از تخمیر سریع کربوهیدرات ها، ذرت نسبت به گندم و جو برتری دارد. بنابراین ذرت ارزشمندترین منبع خوراکی جهت تامین انرژی در تغذیه ی دام و طیور است.
گروه تحقیق و توسعه شرکت سپهر ماکیان فرتاک
در رابطه با منابع غذایی پروتئینی نظیر سویا، کلزا و سایر کنجاله ها نیز علاوه بر قابلیت هضم با مسائل دیگری نظیر پروفیل اسیدهای آمینه که مشخص کننده ی ارزش زیستی خوراک است اهمیت دارد.
ارزش زیستی منبع پروتئین را دارا بودن اسیدهای آمینه ی ضروری محدود کننده ی رشد و تولید که شامل متیونین، لیزین، ترئونین، والین و… هستند مشخص می کند. هرچقدر یک منبع خوراکی میزان بالاتری از این اسیدهای آمینه را دارا باشد ارزش زیستی آن بالاتر است.
امروزه احتیاجات پروتئینی در پرندگان و نشخوار کنندگان بر اساس اسیدهای آمینه تعریف می شود. استفاده از اسیدهای آمینه ی سنتتیک نیز به همین خاطر در تغذیه ی دام و طیور رایج گردیده است.
نوع منبع و ترکیبی که مواد معدنی موجود در خوراک دارند در قابلیت جذب آن ها موثر است. به عنوان مثلا فرم هیدروکسی کلراید روی قابلیت جذب بالاتری نسبت به اکسید یا سولفات روی دارد.
برخی از مواد معدنی از طریق گیرنده های خاص (نظیر کلسیم) جذب می شوند. اما جذب مواد معدنی دیگر، به خصوص عناصر کم مصرف بسیار پایین است.
این مسئله ممکن است در دام های اصلاح نژاد شده که احتیاجات بالاتری از مواد معدنی دارند ایجاد مشکل نماید.
به عنوان مثلا در مرغ های مادر و تخم گذار کمبود مواد معدنی موجب بالا بودن تخم مرغ های ترک خورده، شکسته و یا دارای پوسته ضعیف می شود. رشد نامناسب جوجه و مشکلات پا نیز به دنبال آن مشاهده خواهد گردید.
به همین منظور امروزه استفاده از مواد معدنی کیلاته توصیه می شود. کیلاته ها فرم آلی مواد معدنی، یعنی ترکیب شده با اسیدهای آمینه، پپتیدها یا اسیدهای آلی هستند که جذب بالاتری نسبت به شکل معدنی دارند.
مدیریت خوراک دهی و اثر آن در افزایش بهره وری خوراک
با وجود استفاده از جیره ی بالانس شده و مواد مغذی مناسب، مدیریت تغذیه نقش مهمی در افزایش بازدهی خوراک دام و طیور دارد که در ادامه به تعدادی از آنها می پردازیم.
مخلوط کردن خوراک
خوراک حیوانات پرورشی باید به صورت مخلوط کاملی از تمامی اجزا جیره در اختیار آنان قرار گیرد. در طیور همگن نبودن خوراک موجب عدم یکنواختی در تغذیه و عملکرد خواهد شد. بدین صورت گله به دو بخش قالب و مغلوب تقسیم می شود که این مسئله باعث کاهش بازدهی کلی و دشواری مدیریت گله می شود.
یکی از فواید مصرف خوراک پلت شده حذف مصرف انتخابی و افزایش یکنواختی گله است.
در نشخوارکنندگان نیز خوراک کاملا مخلوط (TMR) موجب همزمانی نشخوار کردن و تجزیه غلات، در نتیجه بهبود هضم شکمبه ای و تنظیم pH آن می شود. اندازه ذرات خوراک باید به نحوی باشد که حیوان قادر به تفکیک و مصرف انتخابی نباشد.
نگهداری مناسب
خوراک ها در انبار در معرض انواع آلودگی ها هستند. رفت و آمد پرندگان و جوندگان به انبار خوراک باید کنترل شود. چرا که احتمال آلودگی خوراک وجود دارد. همچنین رطوبت موجب افزایش رشد کپک های تولیدکننده ی سموم قارچی می شود.
دانه های غلات پس از آسیاب شدن باید به سرعت به مصرف پرنده و دام برسند چرا که با از بین رفتن پوشش پوسته بیشتر در معرض رشد کپک ها قرار می گیرند.
استفاده از ضدعفونی کننده خوراک و توکسین بایندر جهت پیشگیری از آلودگی ها و خطرات ناشی از آن ها پیشنهاد می شود.
از پیشنهادات مدیریتی در جهت حفظ بهداشت خوراک می توان به ذخیره مواد خوراکی در سیلوهای افقی و استفاده از خوراک پلت کیسه شده اشاره کرد.
وعده های خوراک دهی
افزایش تعداد وعده های غذایی با بهبود بازدهی تغذیه رابطه مستقیمی دارد. هرچه خوراک در دفعات بیشتری در اختیار دام و طیور قرار بگیرد میزان مصرف و هضم و جذب آن تحت تاثیر قرار می گیرد. باقی ماندن خوراک در آخور یا دانخوری سبب افت کیفیت آن و مصرف انتخابی می شود.
بهداشت و سایر عوامل مدیریتی
خوراک مناسب در صورت عدم حضور سایر فاکتورهای مدیریتی صحیح یک مزرعه ی پرورشی قادر به تاثیرگذاری نیست. به عنوان مثال تنش گرمایی باعث کاهش مصرف خوراک، ضعف دستگاه ایمنی و بیماری های متابولیک می شود.
سرد بودن محیط نیز سبب افزایش مصرف انرژی برای حفظ دمای بدن می شود. تهویه مناسب، نوردهی، انجام واکسیناسیون، تراکم مناسب و… از دیگر عوامل مدیریتی موثر هستند.
بیماری ها به طور کلی سبب افت عملکرد می شوند. بیماری های گوارشی از قبیل بیماری های انگلی، باکتریایی و… از تهدیدهای اصلی و عوامل تلفات هستند. یافته های علمی نشان داده اند استفاده از پروبیوتیک ها، اسیدیفایرها و توکسین بایندرها نقش به سزایی در کاهش احتمال بیماری های گوارشی دارند.
به هر حال باید توجه داشت که بحث بهداشت و سلامت طیور نقشی بسیار مهم در افزایش بازدهی خوراک دام و طیور خواهد داشت.
افزودنی های خوراک
افزودنی های خوراک یکی از شاخه های مهم علم تغذیه در سال های اخیر بوده است. چرا که استفاده از افزودنی ها باعث کاهش نیاز به آنتی بیوتیک ها، افزایش عملکرد، کاهش بیماری ها و تولید مقرون به صرفه خواهد شد.
در بخش های قبلی با خواص برخی از افزودنی ها آشنا شدیم. در ادامه قصد داریم دیگر مزایای برخی از آن ها را بررسی نماییم.
معرفی افزودنی های خوراک دام و طیور
توکسین بایندرها
مایکوتوکسین ها یکی از عوامل خطر آفرین در پرورش دام و طیور هستند. مشکلات گوارشی، ایمنی، کبد، کلیه و تنفسی از عوارض این سموم در بدن آن ها می باشند. اثر منفی مایکوتوکسین ها بر هضم و جذب خوراک مشهود است.
انواع مایکوتوکسین ها
مشکلاتی مانند اسهال، آسیب به بافت روده و… از عواقب وجود سموم قارچی در خوراک هستند که بر بازدهی تاثیر منفی دارند.
مطالعات پژوهشی شرکت سپهر ماکیان فرتاک بر روی جوجه های گوشتی نشان داده است که استفاده از توکسین بایندر چندجزئی بر ضریب تبدیل جوجه های گوشتی اثر مشهودی به جا گذاشته است.
اسیدیفایرها
اسیدیفایرها اسیدهای آلی هستند که با کاهش pH دستگاه گوارش شرایط را برای هضم و جذب بهتر خوراک، افزایش جذب کاتیون های معدنی، غلبه ی باکتری های مفید، کاهش باکتری های مضر و بیماری زا، بهبود مصرف خوراک و ضریب تبدیل فراهم می کنند.
شکل اثرگذار اسیدهای آلی به صورت اسیدیفایر پودری است که به آسانی در دان مصرفی پرندگان قابل استفاده است. اسیدی فایرها به عنوان واسطه ی انرژی در سلول های پرزی بافت اپیتلیال روده استفاده می شوند. این مسئله موجب رشد بیشتر آنان و در نتیجه بهبود بازدهی هضم و جذب خوراک در دستگاه گوارش می شود.
افزودنی های خوراک موثر بر افزایش هضم و جذب
همچنین اسیدی فایر ها با کمک به کاهش pH در دستگاه گوارش سبب دناتوره شدن بیشتر پروتئین ها می شوند که این مسئله سبب دسترسی بیشتر آنزیم های پروتئاز گوارشی به آن ها شده و در نتیجه قابلیت هضم پروتئین افزایش می یابد. مطالعاتی نیز نشان می دهند طعم اسیدیفایرها موجب افزایش ترشح آنزیم های گوارشی می شود.
افزودنی های خوراک مناسب برای وزن گیری بیشتر جوجه های گوشتی
پروبیوتیک، پری بیوتیک و سین بیوتیک ها
پروبیوتیک ها باکتری های مفید دستگاه گوارش هستند که به سلامت و هضم و جذب بهتر در دستگاه گوارش کمک می کنند. این باکتری ها با مکانیسم های رقابتی و حذفی به کاهش باکتری های مضر و سلامت بیشتر دستگاه گوارش کمک می کنند.
پری بیوتیک ها در واقع غذای اختصاصی پروبیوتیک ها هستند که موجب بهبود عملکرد آن ها می شوند. به ترکیب پروبیوتیک و پری بیوتیک سین بیوتیک گفته می شود. سین بیوتیک ها موجب عملکرد مضاعف در دستگاه گوارش می شوند.
جهت کسب اطلاعات بیشتر، مشاوره فنی و تخصصی در رابطه با محصولات شرکت فرتاک می توانید از طریق راه های ارتباطی با ما در تماس باشید.
