افزایش سودهی واحد های پرورشی با کاهش هدر رفت دان (پرت دان) ارتباط مستقیمی دارد. خوراک ۲/۳ کل هزینه های پرورش طیور را تشکیل می دهد. مطمئنأ همه شما در واحد های پرورشی طیور، به طور مستقیم و غیر مستقیم شاهد پرت دان بوده اید. طبق آمار ثبت شده، به دلایل مختلف و مدیریت ضعیف، پرت دان ۳ تا ۸ درصد از مصرف خوراک سالانه مرغداری ها را تشکیل می دهد. بنابراین، کاهش ضایعات خوراک مهمترین اقدام مدیریتی در راستای افزایش کارایی و سودهی مرغداری است.
نشت خوراک، از جمله مسائل مستقیم پرت دان می باشد که در انبار و مسیرهای انتقال دان اتفاق می افتد. برای جلوگیری از کاهش ضایعات به طور غیر مستقیم نیز می توان بهره وری دان را افزایش داد. در این مقاله برخی از نکات مهم در این زمینه جمع آوری شده است.
با ما همراه باشید.
نقش کیفیت خوراک در کاهش هدر رفت دان
گله از لحاظ تغذیه ای در عملکرد مرغ و کاهش پرت دان تاثیر گذار است. برای دست یابی به حداکثر کارایی طیور، باید جیره ای متعادل و متناسب با تامین نیاز های روزانه در مراحل مختلف رشد و تولید هر نژاد ارائه شود. همچنین، نهاده های انتخابی در جیره باید از لحاظ کیفیت، ارزش غذایی، ترکیبات ضد تغذیه ای، آلودگی میکروبی، کپک و قارچ ها بررسی شوند و در نهایت جیره ای متعادل و کامل در اختیار پرنده قرار گیرد. هدف اصلی پرنده از مصرف خوراک، تامین نیاز های روزانه به لحاظ انرژی، اسیدهای آمینه و سایر مواد مغذی برای حفظ سلامت، رشد و تولید است در نتیجه، مصرف خوراک در پرنده هایی که با جیره هایی نامتعادل از نظر مواد مغذی تغذیه شده اند، افزایش می یابد.
به طور مثال، مصرف دان در گله هایی که با جیره حاوی ۲۹۰۰ کیلوگرم بر کیلوکالری تغذیه می شوند، حدود ۱۰ درصد بیشتر از زمانی است که همان گله، با جیره حاوی ۳۳۰۰ کیلوگرم بر کیلوکالری دان مصرف می کند. در واقع میزان انرژی جیره با مقدار دان مصرفی ارتباط مستقیمی دارد.
تأثیر شکل خوراک در کاهش هدر رفت دان
شکل و حجم خوراک در میزان انرژی مصرفی پرنده نقش بسزایی دارد. مصرف دان با وزن حجمی بیشتر، رشد پرنده را افزایش می دهد. بر اساس بررسی های انجام شده، دان پلت شده به دلیل سهولت مصرف و کاهش انرژی مصرفی، منجربه کاهش ضریب تبدیل خوراک می شود. نکته حائز اهمیت در خوراک پلت، کیفیت فیزیکی (PDI) آن است. هرچه این نوع خوراک منسجم تر و خاکه کمتر داشته باشد عملکرد بهتری خواهد داشت. با کمک ترکیبات پلت بایندر و فرمولاسیون دقیق می توان شکل ظاهری و استحکام پلت را افزایش داد.
در خوراک مش (پودری) به دلیل تفکیک اجزا از یکدیگر و افزایش قدرت انتخاب پرنده در مصرف خوراک، پرت دان افزایش یافته و پرنده انرژی زیادی برای مصرف و تامین احتیاجات خود صرف می کند.
تأثیر برنامه تغذیه ای در کاهش هدر رفت دان
بر اساس بررسی های انجام شده، تغذیه طبق برنامه مشخص در طول روز، پرت دان را به حداقل می رساند. با تقسیم دان مصرفی روزانه پرنده به وعده های مختلف (4 تا 6 بار) در روز و گرسنگی کوتاه مدت پرنده در طول روز (کمتر از یک ساعت)، اشتهای پرنده برای وعده غذایی بعدی تحریک و پرنده آرام شده و فرصت کافی برای بهره وری دان را دارد. اعمال گرسنگی در طول روز مستلزم دقت زیاد و مدیریت صحیح است زیرا با افزایش زمان گرسنگی عملکرد پرنده کاهش می یابد.
تأثیر نحوه انبارداری بر کاهش پرت دان در مرغداری
خرید دان در مرغداری ها طبق یک رویکرد معمول بوده و تحت تأثیر قیمت خوراک است. اگر خوراک به طور نامناسب نگهداری شود، و در مقابل نور، بارندگی، رطوبت و جوندگان محافظت نشود ضایعات خوراک افزایش می یابد. در زمان ساخت سوله های انبار، ساخت سیلو در مناطقی صورت می گیرد که حداقل سرما و یا تابش مستقیم خورشید داشته باشد. این نکته در حفظ کیفیت ترکیبات مغذی نهاده ها، کاهش رشد کپک ها و اکسیداسیون چربی بسیار حائز اهمیت است.
ذخیره سازی و مصرف در انبار دان مرغداری، باید براساس تاریخ انقضاء محصول باشد و قبل از اتمام دوره انقضاء و اثرگذاری محصول مصرف شود.
در مرغداری های بزرگ مخازن و انبار ذخیره سازی دان به صورت مکرر تمیز و پاکسازی شده و از چسبیدن رطوبت به دیواره مخزن، رشد قارچ، حشرات موذی و جوندگان جلوگیری می شود.
تأثیر جوندگان در پرت دان
انبار مرغداری ها به دلیل محیا بودن شرایط، مستعد حمله پرندگان وحشی، سوسک ها، جوندگانی مانند موش و سایر حیوانات موذی می باشد. همچنین کنترل موش، از لحاظ انتقال بیماری و پرت دان در مرغداری ها بسیار اهمیت دارد. براساس گزارش برخی از محققین، یک موش به صورت روزانه هم وزن خود، غذا مصرف می کند و از طریق ادرار و مدفوع در خوراک، موجب انتقال آلودگی در مرغداری می شود.
تأثیر دمای سالن بر پرت دان
پرندگان موجوداتی خونگرم هستند که برای حفظ دمای بدن در محدوده آسایش، انرژی خوراک را صرف تعادل دمای بدن می کنند. بدین معنی که در فصول سرد سال کالری بیشتری از خوراک را صرف گرم کردن بدن خود کرده و این انرژی را تبدیل به گوشت نمی کنند. در فصول گرم سال نیز مکانیزم های بیولوژی خاصی در بدن برای مقابله با گرما دارند که نیازمند صرف انرژی است. و بهره وری خوراک را کاهش می دهد.
برای جلوگیری از هدر روی خوراک در زمان ساخت سالن باید به عایق های حرارتی دقت شود. دمای منطقه آسایش پرندگان ۸ تا ۲۴ درجه سانتی گراد بوده و در زمستان و تابستان باید برای تأمین دمای مطلوب، سیستم های گرمایشی و سرمایشی در سالن تعبیه شوند. به منظور حفظ دمای بدن و تولید، در دماهای کمتر از 5 درجه سانتی گراد با کاهش هر ۳ درجه سانتی گراد دمای محیط ۵ گرم مصرف دان افزایش می یابد. در واقع برای جلوگیری از ضایعات خوراک دمای سالن های پرورش طیور نباید کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد باشد.
تأثیر تهویه سالن بر پرت دان
تأمین هوای تازه و تمیز در مرغداری به اندازه تأمین آب و خوراک در کاهش ضایعات دان حائز اهمیت است و درصورت عدم تأمین اکسیژن کافی، سلامت گله به خطر می افتد. دما و تهویه در سالن ارتباطی معکوس دارند و با تهویه بیشتر دمای سالن کاهش می یابد. به منظور دست یابی به دمای مطلوب باید تهویه ایده آل داشت. عملکرد تهویه های سالن متناسب با نژاد، سویه، سن، فصل و هدف تولیدی پرنده تنظیم می شود.
تأثیر کیفیت آب در کاهش پرت دان
کیفیت آب مزارع بر عملکردگله های طیور متأثیر چشمگیری دارد. با تامین آب آشامیدنی تمیز و خنک کارای خوراک را می توان افزایش داد. میزان مصرف آب در مزارع پرورشی بسته به شرایط محیط ۲ تا ۵ برابر مصرف خوراک می باشد.
با کاهش مقدار آلودگی باکتریای، گردو غبار آب، احتمال درگیری گله به اسهال و هضم و جذب ضعیف خوراک کاهش می یابد. باید خاطر نشان کرد کیفیت آب از لحاظ آلودگی در سیستم های بسته نسبت به سیستم های باز حفظ می شود.
خطوط انتقال آب به صورت روزانه تمیز شده و حتما قبل از جوجه ریزی سیستم تأمین آب کاملا شستشو شود تا جوجه ها از لحظه ورود به سالن به آب شیرین دسترسی داشته باشند.
نقش حذف پرندگان بیمار
خوراک توسط پرندگان بیمار، ناتوان، ضعیف و کم بازده تلف می شود این پرندگان نه تنها شانس رسیدن به وزن کشتار را ندارند بلکه خوراک را نیز هدر می دهند و باید در اسرع وقت حذف شوند. این کار تبدیل خوراک را بهبود می بخشند و بر سطح ایمنی گله از نظر بیماری و سلامت تاثیر گذار هستند.
درگیری گله به بیماری و تأثیر آن در هدر رفت دان
گله های درگیر به بیماری ۳ تا ۷ درصد پرت دان را افزایش می دهند. در واقع، سطح سلامت گله بر بازدهی خوراک و کاهش ضایعات دان تأثیر گذار است. با بررسی های دوره ای، آزمایش های مربوطه و علائم اولیه بیماری می توان بیماری را خیلی سریع تر تشخیص داد و درمان کرد. انتخاب روش صحیح درمان نیز مانند شناخت به موقع بیماری در بازدهی مرغ موثر است زیرا واکنش های ناشی از استفاده نادرست دارو و واکسن می تواند بر افزایش وزن و تبدیل خوراک تأثیر منفی بگذارد.
دما، تهویه، بهداشت، شرایط بستر، کنترل جوندگان و سوسک بر درگیری گله به بیماری و تبدیل خوراک تأثیر گذار هستند. در واقع بیماری های مختلف با آسیب رساندن به بافت روده بر میزان هضم و جذب غذا در بدن پرنده تاثیر منفی گذاشته و مقدار قابل توجهی از دان بدون استفاده در دستگاه گوارش از طریق مدفوع دفع می شود. پرنده نیز برای برآرده کردن نیاز های تغذیه ای خود نیازمند است.
راندمان و کارایی هضم و جذب خوراک وابسته به روده سالم، کیفیت خوراک و آب سالم است. روده های آسیب دیده، رسوب خوراک را در مدفوع افزایش داده و علاوه بر این هزینه ها، بر محیط زیست نیز تاثیر می گذارد. با رعایت برنامه های امنیت زیستی می توان از سلامت روده پرنده حمایت کرد و چالش های بیماری را به حداقل رساند.
تأثیر برنامه های روشنایی و شدت نور سالن بر پرت دان
شدت نور و ساعات روشنایی سالن بر میزان فعالیت جوجه ها و کاهش پرت دان تأثیر گذار هستند. از روز نخست پرورش تا پایان دوره پرورش، شدت نور روند کاهشی دارد. هدف از شدت نور زیاد در هفته اول پرورش، تحریک پرنده به افزایش مصرف دان و آب است و پس از 10 الی 14 روز شدت نور می تواند به تدریج کاهش یابد. سطوح کم نور باعث آرامش پرندگان،کاهش فعالیت آنها و افزایش وزن گیری در گله می شود. در واحد های پرورش با طول روشنایی بیشتر( بیش از 16 ساعت) و شدت نور بالا ( بیش از 20 لوکس) مصرف خوراک و پرت دان افزایش یافته و بازدهی کاهش می یابد.
در سالن های بسته، با استفاده تغذیه برنامه ریزی شده و با استفاده از یک سیستم نوری می تواند تبدیل خوراک را افزایش داد. بنابراین بازدهی پرنده در سیستم کنترل شده و آرام بیشتر از محیط های پراسترس است.
تأثیر دان خوری های سالن پرورشی بر کاهش هدر رفت دان
استفاده از سیستم تغذیه صحیح و حصول اطمینان از اینکه سیستم تغذیه به خوبی نگهداری می شود می تواند بر افزایش سودآوری و کاهش پرت دان مؤثر باشد. چندین سیستم تغذیه برای جوجه های گوشتی وجود دارد که بسیار خوب عمل می کنند.
ساختار و ارتفاع نادرست دان خوری ها در افزایش ۱۲ درصدی دان در مرغداری ها تأثیر گذار هستند. دان خوری های خیلی کوچک، بدون لبه، کم عمق و یا در ارتفاع خیلی پایین موجب بازی جوجه ها با دان و افزایش ضایعات خوراک می شود. همچنین مخازن دان خوری خیلی بزرگ، عمیق و ارتفاع بالا بر تغذیه و رشد پرندگان تأثیر می گذارد.
انتخاب سیستم های دان خوری اتوماتیک متناسب با سن پرنده بر کاهش پرت دان موثر بوده و به صورت روزانه عملکرد آن بررسی می شود و بخش هایی از این سیستم که امکان مسدود شدن با خوراک، آسیب دیدگی و نشتی دارد باید بازرسی و تعمیر شوند. در غیر این صورت امکان نشت خوراک و تفکیک آن ها به ذرات بزرگ و کوچک وجود دارد.
روز اول جوجه ریزی سطح خوراک در دان خوری بالا بوده و با رشد جوجه سطح آن برای جلوگیری از ریخت و پاش دان کاهش می یابد. بنابراین، توصیه می شود. اندازه دان خوری را متناسب با سن جوجه و هدف پرورش انتخاب نمایید و لبه دان خوری در 2 سانتی متری بالاتر از پشت مرغ نصب شده و حداکثر سطح خوراک در دان خوری ها در یک سوم پر خود تنظیم شود. زیرا با افزایش سطح خوراک در دان خوری احتمال ریختن خوراک به بیرون از دان خوری وجود دارد. به طور مثال فیدرهای زنجیری با گوشه های بلند از ریختن خوراک به بیرون از شیار جلوگیری می کنند که می توانند بهترین گزینه باشند.
تأثیر آسیاب در کاهش پرت دان
انتخاب سایز مناسب توری آسیاب در افزایش مصرف دان، کاهش ضایعات دان، جلوگیری از آلودگی و فرمولاسیون دقیق موثر است. زیرا تغذیه مرغ با ذرات یکنواخت و صحیح قدرت انتخاب و تفکیک پرنده را کاهش می دهند. پرندگان به صورت غریزی ذرات بزرگ تر را نسبت به ریز دانه ها ترجیح می دهند.
