منابع تغذیه ای دام و طیور به دلیل تاثیراتی که در پرورش موفق طیور دارد از اهمیت خاصی برخوردار است. اما سوال اینجاست که بهترین منابع تغذیه ای دام و طیور چیست؟
منابع تغذیه ای دام و طیور
مواد مغذی اساسی مورد نیاز حیوانات برای نگهداری، رشد، تولید مثل و سلامت شامل کربوهیدرات ها، پروتئین، چربی ،مواد معدنی ، ویتامین ها و آب هستند. در این مقاله قصد داریم به بررسی منابع تغذیه ای مورد نیاز دام و طیور بپردازیم.
ماده مغذی چیست؟
هرماده ای که قادر باشد نیازهای بدن دام و طیور را برای نگه داری، رشد، تولید و تولید مثل برآورده نماید ماده مغذی نامیده می شود. مواد مغذی عموما به صورت زیر دسته بندی می شوند.
بهترین منابع تغذیه ای دام و طیور از بعد انرژی:
انرژی مورد نیاز برای رشد و فعالیت در درجه اول از کربوهیدرات ها و چربی ها گرفته می شود. همچنین پروتئین انرژی را تامین می کند، به ویژه اگر کربوهیدرات و چربی ناکافی باشد و یا پروتئین مصرفی بیش از نیاز بدن باشد. با این وجود متابولیسم پروتئین اضافه با مصرف انرژی همراه است.
یکی از عواملی که میتواند در تامین سلامت، رشد و بازدهی بیشتر نقش بسیار مهمی را ایفا کند مواد اولیه انرژی زا در تغذیه می باشند. همچنین انرژی رکن اصلی تولید مثل مناسب و سلامت دستگاه تولید مثلی به ویژه در حیوانات پرورشی ماده است.
از جمله مواد غذایی که به عنوان ماده مکمل انرژی زا مورد استفاده قرار می گیرد می توان به جو، گندم وذرت اشاره کرد.
بررسی انرژی مورد نیاز مرغ گوشتی
کربوهیدرات ها:
کربوهیدرات ها منبع اصلی انرژی برای موجودات زنده می باشند. دو طبقه بندی گسترده از کربوهیدرات ها وجود دارد : ساختاری و غیرساختاری
کربوهیدرات های ساختاری از بخش موجود در دیواره سلولی گیاه تشکیل شده است.
کربوهیدرات های غیر ساختاری در داخل سلول های گیاهان قرار دارد و معمولا قابلیت هضم بیشتری از کربوهیدرات های ساختاری دارند. نشاسته و قند جزو کربوهیدرات های غیر ساختاری هستند.
ساختار و یا مواد دیواره سلولی شامل سلولز، همی سلولز، لیگنین، مواد پکتینی و بتا–گلوکان است.
محتویات سلولی حاوی نشاسته، قند و فروکتان ها بوده و برای خوراک های سیلویی ،اسید های آلی نیز می باشد.
غلات و دانه ها تامین کننده های اصلی انرژی در تغذیه دام و طیور هستند . این مواد از نظر اولویت در استفاده و انرژی بالاتر به ترتیب عبارتند از: ذرت، گندم، جو، تریتیکاله، چاودار، مایلو و… . همچنین سیلاژهای ذرت و جو قصیل نیز در کنار مصرف علوفه ای بخشی از انرژی مورد نیاز دام های نشخوارکننده را تامین می کنند.
چربی:
چربی موجود در خوراک ها از آن جهت که به راحتی هضم می شود به دلیل این که حدود دو و یک چهارم برابر وزن مساوی نشاسته یا قند انرژی می دهد، ارزش غذایی بالایی دارد. مقادیر بسیار کمی از اسید چرب اشباع نشده لینولئیک اسید موجود در چربی ها ، برای رشد و سلامت ضروری است.
اسیدهای آلی
اسیدهای آلی موجود در منابع خوراک یا اضافه شده به صورت افزودنی به عنوان واسطه انرژی مورد استفاده بدن دام و طیور قرار می گیرند. اسیدیفایر ها که به صورت اسیدیفایر پودری یا مایع مورد استفاده قرار می گیرند موجب افزایش عملکرد در طیور و دام های جوان می شوند.
بهترین منابع تغذیه ای دام و طیور از بعد پروتئین :
برای حیوانات نابالغ، پروتئین برای رشد ماهیچه ها و سایر قسمت های بدن نیز لازم است. همه حیوانات برای نگهداری نیاز به مقدار کمی پروتئین دارند، یعنی ترمیم روزانه ماهیچه ها ،اندام های داخلی و دیگر بافت های بدن.
پروتئین ها از بیش از 20 اسید آمینه مختلف تشکیل شده اند که در طول هضم آزاد می شوند. حیواناتی که تک معده ای هستند مانند طیور به 10 اسید آمینه ضروری که شامل:
آرژنین، هیستیدین، ایزولوسین، لوسین، لیزین، متیونین، فنیل آلانین، ترئونین، تریپتوفان و والین می باشند.
منابع پروتئین اصلی در تغذیه دام و طیور شامل انواع کنجاله ها (سویا، کلزا، تخم پنبه، تخم کتان و …)، پروتئین های حیوانی (پودر گوشت، پودر ماهی، پودر خون و…) و اسیدهای آمینه سنتتیک (نظیر متیونین، لیزین، ترئونین و…) هستند.
مواد معدنی:
مواد معدنی ضروری برای زندگی حیوانات شامل نمک، کلسیم، فسفر، گوگرد، پتاسیم ، منیزیم، منگنز، آهن، مس ، کبالت، ید، روی ، مولیبدن و سلنیوم است. فسفر و کلسیم به شدت برای تولید استخوان، شیر و پوسته تخم مرغ ضروری هستند. منابع خوب کلسیم و فسفر عبارت اند از:
فسفات غنی از بافت، دی کلسیم فسفات و فسفات فلوئور شده.
مواد معدنی کیلاته امروزه به دلیل قابلیت جذب بالا توسط حیوانات مورد توجه قرار گرفته اند.
معرفی افزودنی های خوراک کیلاته
ویتامین ها:
ویتامین های شناخته شده شامل ویتامین های محلول در چربی (آ.دی.کا.ای) هستند و ویتامین های گروه (بی ) محلول در آب شامل تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسید پانتوتنیک، کولین، بیوتین، اسید فولیک و ویتامین های (ب6 وب12 و ویتامین سی ) است.
آب
بیش از 75 درصد بدن جانوران از آب تشکیل شده است. فرایندهای شیمیایی بدن تماما در محیط آبی انجام می شوند. همچنین برای جا به جایی مواد در داخل بافت های بدن آب نقش اصلی را ایفا می کند. آب مورد نیاز بدن جانوران از سه راه آب مصرفی، رطوبت خوراک ها و آب متابولیک به دست می آید. برخی خوراک ها نظیر سیلاژهای مورد استفاده در تغذیه دام های سنگین و سبک بین 60 تا 70 درصد آب دارند. سایر منابع خوراکی نظیر غلات، کنجاله ها و علوفه ها بین 80 تا 12 درصد بسته به رطوبت محیط ممکن است از آب تشکیل شده باشند.
آب آشامیدنی از جمله مهمترین نیازهای دام و طیور است. آلودگی های میکروبی، نیترات ها، فلزات سنگین، املاح و … از جمله آلاینده های آب آشامیدنی هستند.
