با توجه به شروع فصل گرما مرغ‌های تخمگذار با معضل افت کیفیت پوسته تخم مرغ مواجه می‌شوند. در همین راستا وبیناری با ارائه دکتر رضا مهدوی، استاد دانشگاه رازی کرمانشاه برگزار گردید که قبل از مشاهده فیلم وبینار می توانید خلاصه ای از آن را مطالعه نمایید.
بهبود کیفیت پوسته تخم‌مرغ در فصل گرما+ فیلم وبینار
فرایند تخمگذاری مرغ چگونه است؟
در مجموع، تولید تخم‌مرغ 25 ساعت به طول می‌انجامد. در تخمدان مرغ، تعداد زیادی تخمک (اووم) به‌صورت خوشه‌ای وجود دارند. پس از آزاد شدن تخمک از تخمدان وارد ناحیه اینفاندیبولوم شده که پس از گذشت 15 دقیقه غشای ویتلین ترشح میشود. مرحله بعد ورود به مگنوم است. در این ناحیه سفیده تخم‌مرغ در مدت توقف 5/3 ساعت ترشح میشود. بعد از ترشح سفیده، نوبت به ناحیه ایستیموس و ترشح غشاهای پوسته مابین سفیده و پوسته حقیقی می‌رسد. مدت‌زمان ترشح غشا یک ساعت است.
تخم تشکیل شده با غشا، پس از گذراندن 19 ساعت فرآیند تشکیل پوسته تکمیل شده و در نهایت تخم‌مرغ تولید میشود.
خصوصیات پوسته تخم‌مرغ
پوسته تخم‌مرغ ١١-١٠ درصد وزن تخم‌مرغ را تشکیل داده و حدود ۶-۵ گرم وزن دارد. ضخامت آن در حالت عادی ٣۵٠-٣٠٠ میکرومتر بوده و نقش مهمی در محافظت از محتویات تخم‌مرغ در برابر محیط میکروبی و فیزیکی و در کنترل تبادل آب و گازها بازی می‌کند. محتوای کلسیم پوسته تخم‌مرغ تقریباً ۵/٢-٢ گرم است.
پوسته تخم‌مرغ حاوی کربنات کلسیم، کربنات منیزیم، تری کلسیم فسفات، پروتئین، لیپید، گالاکتوز، فروکتوز و حتی گلوکورونیک اسید و مقدار کمی فلوراید و سلنیم است. در پوسته تخم‌مرغ ترکیبات زیر مشاهده میشود: ٧-٩۴ درصد کربنات کلسیم، ٣/٠ درصد فسفر، ٢/٠ درصد منیزیم، کمتر از ٢ درصد مواد آلی، به مقدار کم سدیم، پتاسیم، منگنز، آهن، مس
تخم مرغ های تولید شده در یک مرغداری از نظر اندازه و کیفیت دارای تنوع هستند. اما رمز موفقیت در عرضه یک محصول بازارپسند، رساندن بیشترین درصد از تخم مرغ های تولیدی به کیفیت مطلوب است. بازارپسندی بر اساس سلیقه مشتری و بازار هدف متنوع است. اما یک تخم مرغ بازار پسند در نخستین مرحله باید ظاهری تمیز، صاف و درخشنده داشته باشد.
پوسته تخم مرغ باید یکدست، عاری از ترک و مویه که باعث ورود آلودگی و شکستن پوسته در هنگام آب پز کردن می شود باشد که می تواند برای سلامت انسان نیز مخاطراتی را ایجاد کند. همچنین لکه های خون و مدفوع روی پوسته بسیار نامطلوب است. برخی از ناهنجاری های محصول تولیدی می تواند موقتی و برخی دائمی باشد. در مطلب زیر به 9 راهکار برای افزایش کیفیت ظاهری تخم مرغ پرداخته ایم:
9 نکته برای بهبود کیفیت ظاهری تخم مرغ
لایه‌های مختلف پوسته تخم مرغ شامل:
غشا داخلی پوسته
لایه تکمه پستانکی layer knob Mammillary
لایه فشرده layer Spongy or Palisade
لایه کریستالی عمودی layer crystal Vertical
لایه خارجی کوتیکول که در قسمت متصل به پوسته حاوی هیدروکسی آپاتیت هست
حدود٨٠٠٠ منفذ پوسته وجود دارد که در کل قطر پوسته پخش شده و بیشتر در سمت پهن تخم‌مرغ وجود دارند توسط کوتیکول مسدود می‌شوند و امکان تبادل گازها و آب را برای جنین فراهم می‌کنند.
مراحل تشکیل پوسته تخم مرغ:
١–فاز شروع: ١٠-۵ ساعت بعد از تخمک‌گذاری شروع شده و شامل تشکیل غشاهای پوسته و لایه تکمه پستانکی است.
٢–فاز رشد سریع: در طول ٢٢-١٠ ساعت بعد از تخمک‌گذاری با ترسیب بیشتر کلسیم لایه فشرده تشکیل میشود.
٣–فاز انتهایی: دو ساعت قبل از تخمگذاری ترسیب مواد کم شده و لایه کوتیکول تشکیل میشود.
شرکت سپهر ماکیان فرتاک تولید کننده افزودنی های خوراک دام و طیور و آبزیان
دلیل عدم هم‌زمانی تشکیل پوسته (معمولاً شب) و خوراک مصرفی (روز) حدود ۶٨ درصد کلسیم موردنیاز پوسته از خوراک و ٢٩ درصد از استخوان‌های مدولاری و ٣ درصد از غیر مدولاری تأمین میشود. حدود ١٢ درصد ذخیره کلسیم در استخوان‌های مدولاری قرار دارد.
ترشح کلسیم به داخل مایع رحمی توسط سلول‌های غده‌ای رحم در حضور کالبندین و کربونیک آنهیدراز برخلاف شیب غلظت صورت می‌گیرد. برای حفظ هموستازی یونی سلول ناقلین ترانس سلولار سدیم، پتاسیم، کلر و هیدروژن در این ناحیه حضور داشته و عمل می‌کنند
عوامل مؤثر بر کیفیت پوست: نژاد و تفاوت‌های فردی، سن، تغذیه، کیفیت مدیریت در زمان پرورش، استرس‌ها، بیماری‌ها، مدیریت زمان تولید، آب آشامیدنی، داروها، رطوبت بالا، تراکم بالا، آلودگی قارچی، تولک بری
استرس: هر محرک خارجی که مکانیسم‌های بیولوژیکی و فیزیولوژیکی طبیعی را در سلول‌های زنده تغییر دهد و بقای موجود زنده را تهدید کند، استرس نامیده میشود.
معمولاً در این حالت پرنده برای رفع اثرات استرس از تأمین مواد مغذی موردنیاز یک بخش بدن که معمولاً سیستم ایمنی است کاسته و در جبران اثرات استرس برمی‌آید. عوامل استرس‌زا شامل موارد زیر است:
محیطی، فیزیکی، تغذیه‌ای، فیزیولوژیک، اجتماعی، روانی
در حیوانات، استرس (هر نوع استرسی) اغلب در سه مرحله ظاهر میشود ١-استرس کوتاه‌مدت: در زمان بروز استرس‌هایی مثل مواجه یک‌دفعه با یک عامل بروز می‌کند در این حالت بخش مدولاری (مرکزی) غده فوق‌کلیوی و اعصاب سمپاتیک جوابگو خواهد بود.
٢-استرس طولانی‌مدت: اگر استرس ادامه یابد، بدن سعی می‌کند خود را با آن محیط جدید وفق دهد و مکانیسم ایمنی و اندوکراینی را در بدن تحریک می‌کند.
٣-باوجود تمام مقاومت‌ها، اگر بدن همچنان نتواند با آن استرس مقابله کند، به مرحله زوال و مرگ منجر میشود. هر موجود زنده‌ای بسته به‌شدت و مدت استرس به استرس حرارتی پاسخ می‌دهد.
پرنده یک حیوان هموترمیک یا خون‌گرم است و برای حفظ دمای بدن گرما تولید می‌کند. دامنه خنثی (حداقل نیاز انرژی) دمای محیطی برای جوجه: ٣۵-٣٢ درجه سانتی گرد مرغ گوشتی سنین بالا: ٢٢-٢٠ مرغ تخمگذار: ٢۵-٢١ رطوبت ٧٠-۴٠ درصد
. استرس گرمایی: وقتی که دما و رطوبت محیط به‌قدری بالا رود که پرنده برای دفع حرارت ناشی از متابولیسم مجبور به‌صرف انرژی باشد و به عبارتی تعادل بین حرارت تولیدی و حرارت دفعی مختل میشود. در این موارد بسیار توصیه میشود که راه کارهای مدیریتی مقابله با تنش گرمایی را انجام دهید.
انواع روش‌های دفع حرارت از بدن در طیور: ١-Conduction یا هدایت: ٢-Cnvection یا همرفت: ٣-Radiation یا تشعشع یا الکترومغناطیسی: ۴-Excretion: ۵-cooling Evaporative: مهم‌ترین روش پرنده در دفع حرارت به‌واسطه تبخیر آب از اپیتلیوم دستگاه تنفسی است.
پیامدهای استرس حرارتی:
1-له‌له‌زدن پرنده، خود فر آیند انرژی بر است و درصورتی‌که میزان انرژی دریافتی پرنده کمتر از میزان انرژی مصرفی پرنده باشد کاهش وزن رخ می‌دهد.
2-کاهش مصرف خوراک
3- کاهش آب مایع برون سلولی و افزایش غلظت کلیه محتویات برون سلولی به دلیل افزایش له‌له‌زدن پرنده
4- به‌منظور خنک‌کردن بدن، خون بیشتری به بافت‌های محیطی منتقل شده و در نتیجه میزان تولید و کیفیت پوسته پایین می‌آید.
5- یکی دیگر از پیامدهای له‌له‌زدن پرنده برهم‌خوردن تعادل آنیون کاتیون جیره میشود که موجب کاهش سنتز پوسته تخم‌مرغ میشود.
فعالیت آمیلاز، تریپسین و کیموتریپسین 2020,Rostagno 7.
مکانیسم‌های جذبی روده تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.
سیستم ایمنی و آنتی‌اکسیدانی تضعیف میشود.
بالانس میکرو فلور روده به هم می‌ریزد.
تغییرات فیزیولوژیکی، متابولیکی و ژنتیکی وسیع در بدن
وزن تخم‌مرغ به‌ازای افزایش هر درجه سانتیگراد از ٢٣ تا ٢٧ درجه سانتیگراد ۴/٠ درصد کاهش می‌یابد.
کاهش اثرات تنش گرمایی و بهبود کیفیت پوسته تخم‌مرغ
بهبود اثرات ناشی از استرس از چند طریق ممکن است 1 ژنتیک: انتخاب‌های انجام‌گرفته در این مورد به علت افزایش سرعت رشد و تولید سبب افزایش حرارت تولیدی پرندگان شده و فاکتور منفی است.2 مدیریت 3 تغذیه‌ای
اقدامات مدیریتی، عمده‌ترین استراتژی افزایش تهویه و کاهش دمایی سالن
ازجمله اقدامات رایج مدیریتی می‌توان به کاشت درخت اطراف مرغداری – عایق سقف – استفاده از مه پاش و کولینگ پد، تمیزکاری و سرویس فن‌ها، اینلت و کولینگ پد – تغییر ساعت دان دهی پرنده، بیشتر در ساعات خنک روز – جلوگیری از اختلاف دمای شب و روز سالن – استفاده از آب خنک‌تر – جابه‌جایی ساعت خاموشی سالن و…
اقدامات تغذیه‌ای با هدف مقابله با تنش گرمایی
1- افزایش سهم مواد مغذی جیره باتوجه‌به میزان کاهش مصرف دان 2- با افزایش دما از ٢١ تا ٢٧ درجه سانتیگراد احتیاجات انرژی پرنده به‌واسطه کاهش انرژی موردنیاز نگهداری کم میشود احتیاجات انرژی تولید تحت‌تأثیر دمای محیطی نمی‌باشد 3- افزایش سهم روغن به‌جای کربوهیدرات جیره، به دلیل کاهش حرارت افزایش تولیدی 4- افزایش سهم اسیدهای آمینه سنتتیک جیره 5- استفاده از خوراک پلت به دلیل انرژی کمتری در هنگام برداشت نیاز دارد. 6- افزایش نیاز به فسفر در استرس گرمایی به دلیل افزایش دفع بالا می‌رود.
ویتامین ها
برای ساختن اوماج از مکمل‌های ویتامین حاوی ویتامین‌های D3,C,E,A (به دلیل کاهش سنتر آنها در تنش و اثرات کاهشی این ویتامین‌ها بر اثرات تنش) استفاده کنید.
- افزودن ویتامین‌ها به آب آشامیدنی نیز توصیه میشود.
حتماً از ترکیب این ویتامین‌ها به‌جای استفاده تکی از آنها استفاده کنید
- دادن اوماج سبب افزایش مصرف خوراک میشود و از طرفی دیگر تحقیقات مختلف افزایش مصرف خوراک به‌واسطه استفاده از ویتامین‌های فوق‌الذکر نیز گزارش نموده‌اند.
مواد معدنی
مشکل اصلی در ارتباط مواد معدنی افزایش دفع آنها حین استرس حرارتی و کاهش جذب آنها است که میزان دسترسی به آنها در خون و در سطح اندام‌های هدف مثل کبد را کاهش می‌دهد
در ساختار پوسته منیزیم، روی، کلسیم، مس، فسفر، منیزیم، منگنز سلنیم، سدیم و پتاسیم حضور دارد و آنزیم‌های از قبیل کربنیک آنهیدراز، کراتینازو سایر آنزیم‌ها وابسته به مواد معدنی هستند. برای بهبود دسترسی و اثرگذاری از مواد معدنی به شکل کیلاته استفاده میشود.
الکترولیت‌ها
درمورد مرغ تخمگذار حداقل سدیم با حداکثر کلر برابر است که باید در جیره نویسی دقت شود. پس برای تغییر تعادل الکترولیتی فقط پتاسیم استفاده میشود.
افزودن بی‌کربنات سدیم سبب افزایش DCAB و بهبود تعادل اسید و باز شده که تأثیر مثبتی بر کیفیت پوسته تخم‌مرغ دارد. زیرا مرغ‌ها بی‌کربنات اضافی را در طول دوره تشکیل پوسته فعال مصرف می‌کنند.
بی‌کربنات سدیم تأثیر مثبت بر پاسخ ایمنی پرندگان داشته و این می‌تواند به دلایل ذیل باشد.
بهبود تعادل الکترولیتی و کاهش سطح کورتیکواسترون ها – کاهش نسبت هتروفیل به لنفوسیت و افزایش پاسخ ایمنی قابلیت هضم مواد مغذی افزایش بی‌کربنات در محیط روده و کمک به پانکراس، افزایش سدیم در دسترس برای جذب مواد مغذی و جذب کلسیم، فسفر، سدیم و پتاسیم دارد
افزایش قابلیت هضم مواد مغذی در اثر بی‌کربنات سدیم می‌تواند به دلایل ذیل باشد:
افزایش بی‌کربنات در محیط روده و کمک به پانکراس – افزایش سدیم در دسترس برای جذب مواد مغذی –کاهش اثرات استرس حرارتی به‌واسطه استفاده از بی‌کربنات سدیم می‌تواند خون‌رسانی به دستگاه گوارش را بالا برده و احتمالاً بر عملکرد آنزیم‌های گوارشی نیز تأثیر بگذارد البته سطوح بالای سدیم می‌تواند سبب کاهش قابلیت هضم مواد مغذی نیز بشود. الکترولیتی بدن باشد. استفاده از جوش شیرین سبب افزایش جذب کلسیم، فسفر، سدیم و پتاسیم شده است که می‌تواند ناشی از افزایش مصرف خوراک و یا بهبود تعادل الکترولیتی بدن باشد.
می‌توان با افزایش سطح الکترولیت‌های جیره به ٣۶٠ میلی اکی‌والان در کیلوگرم باعث بهبود صفات وزن پوسته و وزن واحد سطح پوسته شویم. بهبود کیفیت پوسته با استفاده از جیره‌های حاوی سطوح الکترولیتی بالا را می‌توان از لحاظ فیزیولوژیکی به فعالیت بهتر آنزیم کربنیک آنهیدراز که نقش مهمی در شکل‌گیری و استحکام پوسته دارد، نسبت داد
در فصل گرما و برای حفظ تعادل الکترولیتی خون می‌توان از سولفات سدیم استفاده نمود. سولفات سدیم یکی از پرمصرف‌ترین و پرکاربردترین مواد در صنایع شیمیایی است که با نام‌های دیگری چون نمک سولفوریک اسید، سولفات‌دوسود، نمک گلوبر نیز شناخته شده است. سولفات سدیم‌ها یکی از بخش‌های اصلی و مواد لازم در برخی از صنایع مثل تولید مواد شوینده، صنایع کاغذ و چوب و شیشه، منسوجات و رنگرزی، داروسازی، باتری و عکاسی است.
چرا پوسته تخم مرغ می‌شکند ؟ عوامل موثر بر کیفیت پوسته تخم مرغ
طیف وسیعی از عوامل تغذیه ای و غیر تغذیه ای می‌تواند بر کیفیت پوسته تخم‌مرغ در مرغداری‌های تخمگذار تاثیر گذار باشد. این عوامل شامل موارد زیر است:
- مدت زمانی که تخم‌مرغ در طول تشکیل پوسته در غده پوسته سپری می‌کند.
- میزان رسوب کلسیم در غده پوسته.
- زمانی از روز که تخم گذاشته میشود.
- سن مرغ( ضخامت با افزایش سن کاهش می‌یابد و اندازه تخم مرغ افزایش می‌یابد).
- عوامل عفونی / بیماری‌ها و آلودگی ها مانند برونشیت عفونی،بیماری نیوکاسل، مایکوپلاسما، مایکو توکسین‌ها، حشره کش های ارگانیک کلرید.
- کمبود و یا زیادی بعضی از مواد مغذی در جیره.
- کم خونی
- مایت ها یا جرب‌های خون خوار که باعث کم خونی می‌شوند
- آب آشامیدنی شور
- زمان خوراک دهی نامناسب
- عوامل ژنتیکی
- سیستم تولید
- شرایط محیطی مانند دما و تجمع گازها
- روشنایی
- استرس‌ها
- سایر شیوه‌های مدیریتی
برای اطلاعات بیشتر در خصوص عوامل تاثیر گذار بر شکستگی تخم مرغ اینجا کلیک کنید.
افزودنی‌های خوراک
نتیجه‌گیری نهایی
1-بهترین راه‌حل کاهش دمای سالن است
2- تغییرات مذکور در مورد مدیریت و جیره
3-در صورت استفاده از هر نوع افزودنی منتظر مشاهده نتایج حداقل ۴-٢ هفته بعد به‌صورت مشهود باشید
4- افزودن ویتامین‌های D,C,E,A به دان به‌صورت اوماج
5- بهبود بالانس الکترولیتی جیره به سمت ٢۵٠ میلی اکی‌والان بر کیلوگرم با استفاده از جوش شیرین، کربنات پتاسیم، کلرید پتاسیم، سولفات سدیم، سولفات پتاسیم و کلرید آمونیوم و افزودن منابع مذکور به آب آشامیدنی
6- افزودن منابع آلی مواد معدنی روی، کروم، سلنیوم، منگنز و منیزیم به جیره
7- تغذیه یک گرم کلسیم درشت به‌ازای هر پرنده در ساعت خنک روز عصر
8-استفاده از بتائین و تائورین
9- افزودن پروبیوتیک، پروبیوتیک، گیاهان دارویی یا اسیدهای آلی به جیره
در وبیناری که در قسمت بالای این مطلب هست تمامی این موارد بصورت کامل مورد بررسی قرا گرفته است. چنانچه مایلید از وبینار ها و سمینارهای شرکت سپهرماکیان فرتاک مطلع شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام نمایید.
ثبت نام وبینارهای فرتاک
