مهم ترین مسئله قابل توجه که پرورش دهندگان ماهی ها و سایر آبزیان برای دارا بودن تولید فراوان، سالم و غنی باید به آن توجه کنند، تغذیه آبزی قابل پرورش می باشد. در جیره غذایی آبزی پرورشی باید تمامی اقلام غذایی اعم از چربی ها، پروتئین ها، کربوهیدرات ها، ویتامین ها و انواع مکمل ها وجود داشته باشد تا نیاز گونه پرورشی به راحتی تامین شود.
مهم ترین قلم غذایی در جیره غذایی آبزیان اعم از ماهی و میگو پروتئین ها، خصوصا پروتئین های حیوانی بوده که در این مقاله به معرفی انواع پروتئین های حیوانی قابل استفاده در خوراک آبزیان، ویژگی ها و اطلاعاتی که در هنگام استفاده از آن باید مد نظر قرار دهیم می پردازیم.
با ما همراه باشید.
پیش از آن توصیه می شود مقاله تغذیه آبزیان و بررسی استفاده از افزودنی های خوراک در آن را جهت آشنایی با تغذیه آبزیان مطالعه نمایید.
اهمیت پروتئین در خوراک آبزیان
آبزیان، خصوصا در آبزیان گوشتخوار مانند قزل آلا در دوران لاروی و در زمانی که توانایی تغذیه از جیره های غذایی را دارند، باید با جیره هایی تغذیه شوند که میزان پروتئین بالایی داشته باشد، زیرا پروتئین موجود در جیره سبب بهبود رشد، کاهش ابتلا به بیماری، تولید عضله و….خواهد شد. همچنین آبزیان در دوران بلوغ و مرحله پرواری نیز جهت رشد مناسب به پروتئین خصوصا از نوع حیوانی نیاز دارند. در دوران بلوغ نیز جهت تولید تخمک و اسپرم های غنی که موجب تولید تخم های بهتری می شود که در نهایت این تخم ها تبدیل به لاروهای سالم تری نسبت به لاروهایی که مولدین آن ها از پروتئین کمتری در جیره غذایی برخوردار بودند، می شوند.
هدف استفاده از پروتئین ها در خوراک آبزیان
هدف استفاده از پروتئین ها در جیره غذایی آبزیان تامین اسیدهای آمینه مورد نیاز گونه هدف می باشد. موجود با استفاده از این اسیدهای آمینه پروتئین موردنیاز خود را می سازد. در پروش آبزیان ترجیح براین است که جهت تامین انرژی از پروتئین ها استفاده نکنیم زیرا در این صورت قیمت تمام شده غذا به علت گران قیمت بودن پروتئین ها افزایش میابد و جهت تامین انرژی بهتر است از منابع چربی و یا کربوهیدرات استفاده کرد. کیفیت پروتئین مصرفی در جیره غذایی نیز بسیار حائز اهمیت است. زیرا در نهایت پروتئین به شکل آمونیاک از بدن آبزی دفع می شود و اگر پروتئین مصرفی کیفیت نامتعادلی داشته باشد، آمونیاک حاصل از آن باعث آلودگی بیش از حد مزرعه خواهد شد. همچنین در صورت عدم تامین اسیدهای آمینه مناسب، آبزی قادر به تامین پروتئین های مورد نیاز خود جهت فعالیت های متابولیسمی و رشد نخواهد بود.
انواع منابع پروتئین حیوانی در آبزیان
پودر ماهی در خوراک آبزیان
کشورهای عمده تولید کننده پودر ماهی در جهان پرو، شیلی، دانمارک و جزایر ایسلندی می باشند. هرچند تایلند و نروژ نیز در این زمینه وارد شده اند. پرو بیشترین تولید پودر ماهی را در سطح دنیا دارد. ماهیان استفاده شده در تولید پودر ماهی بیشتر از گروه ماهیان سطحی بوده مانند: ساردین، منهادن، آنچوی و…. که به نوعی از ماهیان چرب نیز هستند، برای تولید پودر ماهی از تمام اعضای بدن یا بخشی از آن استفاده می شود. پودر ماهی از نظر کیفیت به 4 گروه تقسیم شده است: High Quality، Low Temperature، Prime Mend، FAQ
پودر ماهی به عنوان کامل ترین ماده غذایی بوده، فاقد هرنوع ماده ضد تغذیه ایی برای آبزیان بوده، قابلیت هضم بالایی دارد، بیش از 70% پروتئین خام دارد، دارای ترکیبات خوش خوراک کننده است و در مرحله لاروی بدشکلی لارو را کاهش می دهد.
پودر ماهی
پودر میگو یا سایر سخت پوستان در تغذیه آبزیان
پودر سخت پوستان از ضایعات فرآوری شده میگوهای کوچک، سر میگو، خرچنگ و… تهیه می شود. میزان پروتئین این ترکیبات 30 الی 50 درصد است.، میزان خاکستر آن بالا است (بین 25 تا 40 درصد) که این مسئله استفاده از آن را محدود می کند. اما این ترکیبات دارای حاوی اسیدهای چرب امگا3، کلسترول، کارتینوئیدها و… می باشند.
پودر سخت پوستان
پودرکریل در خوراک آبزیان
کریل نوعی سخت پوست بوده که در مناطق قطب شمال و جنوب به وفور یافت می شود . این ماده به دلیل مصرف انسانی آن نیز قیمت بالایی دارد. به دلیل اندازه کوچک حیوان از کل لاشه جهت تامین پودر استفاده می شود. بنابراین این ماده غنی از پروتئین ها و اسیدهای چرب ضروری است. با توجه به قیمت بالا، پودر کریل به عنوان یک افزودنی در خوراک آبزیان مطرح می شود.
پودر گوشت و پودر استخوان در خوراک آبزیان
پودر گوشت و استخوان در تغذیه موجودات آبزی بیشتر از دام و طیور صنعتی استفاده می شود. میزان پروتئین خام این پودر کمتر از 50% بوده زیرا دارای میزان بالای کلسیم و چربی است. اسیدآمینه گوگردی متیونین در آن مقدار بالایی دارد. یکی دیگر از دلایلی که موجب کاهش کیفیت پروتئین پودر گوشت و استخوان شده وجود پلی ساکاریدهایی با هضم پذیری پایین در بافت پیوندی می باشد. میزان چربی این ترکیب 9%، میزان خاکستر آن 35% و میزان کلسیم آن 12% می باشد. استفاده از این ماده غذایی در کشورهای اروپایی به دلیل انتقال برخی بیماری ها مانند جنون گاوی ممنوع می باشد.
پودر گوشت و استخوان
پودر گوشت ضایعات کشتارگاهی در خوراک آبزیان
پودر گوشت از جمله ترکیبات اقتصادی تامین کننده پروتئین در تغذیه دام، طیور و آبزیان است. پودر گوشت کشتارگاهی از بقایای کشتار دام و طیور به دست می آید. میزان استفاده از آن به دلیل خطر وجود آلودگی های میکروبی یا شیمیایی نظیر TVN محدود است. در تولید خوراک آبزیان، پودر گوشت به دلیل دارا بودن چربی اشباع بالا ممکن است در فرایند تولید خوراک ایجاد اخلال نماید. معمولا پروتئین پودر گوشت زیر 50 درصد است.
پودر ژلاتین در خوراک آبزیان
پودر ژلاتین محصول جانبی حیوانات خشکی زی به خصوص گاو و خوک می باشد که در جیره غذایی به صورت نیمه خالص استفاده می شود. ژلاتین حاصل هیدرولیز ناقص کلاژن پوست حیوانات، تاندون ها و لیگامنت ها می باشد. ژلاتین حاوی 92-88% پروتئین خام بوده ولی فاقد اسیدآمینه ضروری تریپتوفان می باشد، قابلیت هضم این پودر بیش از 70% بوده و به عنوان یک منبع پروتئینی مناسب استفاده می شود. همچنین ژلاتین به کیفیت فیزیکی خوراک نیز کمک می کند.
پودر ژلاتین
پودرخون در خوراک آبزیان
معمولا یکی از پسماندهای اصلی کشتارگاه های دام و طیور خون می باشد، حال اگر خون را به صورتی از موجود استخراج کنیم که هیچ گونه ادرار، مدفوع و یا مویی وارد آن نشود می تواند به عنوان منبع پروتئینی ارزشمند در جیره غذایی آبزیان استفاده شود. میزان اسیدهای آمینه متیونین، ایزولوسین و آرژنین در پودر خون کم بوده اما دارای مقدار قابل توجهی لوسین می باشد.
پودر خون
پودر پر در خوراک آبزیان
پر یکی از پسماندهای جامد کشتار گاه های طیور می باشد. این ماده خوراکی برای قابل مصرف بودن باید فراوری شده تا قابلیت هضم آن افزایش یابد. در غیر این صورت آبزی قادر به هضم آن نیست. پودرپر حاوی 85-80% پروتئین می باشد و میزان قابلیت هضم آن نباید کمتر از 75% باشد. میزان اسیدهای آمینه لایزین، متیونین و هیستیدین در آن کم بوده ولی میزان اسیدآمینه سیستئین در آن زیاد است.
پودرپر
