لطفا ماهی قرمز را در طبیعت رها نکنید
نوروز نماد زنده شدن طبیعت و آغاز دوباره است، اما هر سال با فرا رسیدن این عید باستانی میلیون ها قطعه ماهی قرمز خریداری می شود که تنها تا مدت محدودی مهمان سفرهای هفت سین ما ایرانیان هستند. ماهی قرمز در چند دهه اخیر وارد سفره هفت سین ایرانیان شده است. هر چند حضور ماهی قرمز در سفره هفت سین سابقه ای چند دهه ای دارد و کودکان علاقمند به نگهداری از آن ها هستند، اما رها سازی آن ها در طبیعت می تواند پیامدهای زیست محیطی جبران ناپذیری به همراه داشته باشد؛ اما می توان با راهکارهایی تبعات زیست محیطی این کار را به حداقل رساند.
چرا ماهی قرمز را در طبیعت رها می کنند؟
خریداران ماهی قرمز معمولا به دو دلیل ماهی را در طبیعت رها می کنند. یکی از دلایل آن ترس از تلف شدن ماهی است. در حالی که می توان با رعایت نکات ساده ای در نگهداری، عمر این موجود را افزایش داد. پیش از این در مقاله نگهداری و مراقبت از ماهی قرمز عید نکاتی را در رابطه با نگهداری از ماهی قرمز توضیح داده ایم. دلیل دیگر رهاسازی ماهی این است که برخی از افراد معتقد هستند ماهی ها در شرایط باز رفاه بیشتری دارند. این نکته از جنبه ای می تواند صحیح باشد. اما ورود ماهی قرمز به طبیعت می تواند تبعاتی به دنبال داشته باشد که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت.
پیامدهای رها سازی ماهی قرمز در محیط زیست:
- ماهی قرمز یک گونه غیر بومی در کشور ایران
ماهی قرمز که اصالتا از فرهنگ چین وارد ایران شده که گونه ای غیر بومی و مهاجم به شمار می رود. در دهه های اخیر تکثیر و فروش ماهی قرمز تبدیل به یک فعالیت اقتصادی سودآور شده است. این ماهی از خانواده کپور ماهیان است. این گونه می تواند در زیستگاه جدید خود را با شرایط آن سازگار و تثبیت کند و جمعیت پایدار خود را تشکیل داده و تولید مثل نمایند. وقتی گونه ای به زیستگاهی خارج از زیستگاه طبیعی خود وارد می شود آن را گونه غیر بومی می گویند در بسیاری از موارد گونه های غیر بومی می توانند به عنوان یک گونه مهاجم در زیستگاه جدید عمل نموده و در رقابت با سایر گونه های بومی موفق تر عمل نماید که در نهایت باعث کاهش جمعیت گونه های بومی و به تدریج انقراض آن ها می شود. در سال های اخیر گزارش هایی در رابطه با افزایش بی رویه جمعیت این گونه و گونه های مشابه آن در تالاب های انزلی، دریاچه هامون و دریاچه نئور در اردبیل گزارش شده است.
- سرعت تکثیر ماهی قرمز بالا است
یکی از ویژگی های منحصر به فرد ماهی قرمز تولید مثل به روش ماده زایی است. در این روش تولید مثل ماهی ماده می تواند بدون حضور ماهی نر و یا با استفاده از اسپرم ماهیان نر دیگر از خانواده کپور ماهیان، تخمک های خود را بارور کنند. این اتفاق در کنار سن بلوغ پایین باعث ایجاد جمعیت های پایدار از این گونه مهاجم در اکوسیستم آب های داخلی ایران شده است.
- سازگاری بالا با محیط متفاوت
ماهی قرمز با محیط های متفاوتی توانایی سازگاری دارد، یعنی می تواند دامنه وسیعی از دما و شوری را تحمل نماید. در نتیجه ماهی کپور می تواند در برخی از محیط ها تبدیل به گونه غالب شود. این مسئله زمانی خطرآفرین می شود که گونه های بومی توان رقابت کمتری با ماهی آن منطقه داشته باشند. این ماهی به دلیل همه چیز خوار بودن از غذا و تخم سایر آبزیان نظیر ماهی ها و دوزیستان تغذیه می کنند بنابراین آزاد سازی این ماهی ها در رودخانه ها و دریاچه های طبیعی میتواند تولید مثل سایر گونه ها را مختل کنند و تعادل اکوسیستم را به هم زنند که در نتیجه ممکن است در طولانی مدت گونه های بومی را در خطر انقراض قرار دهد.
- از بین بردن گیاهان آبزی
ماهی قرمز توان مصرف سریع گیاهان کف آب برکه ها و تالاب ها را دارد. در نتیجه ضمن به خطر افتادن پوشش گیاهی، شانس استفاده ماهیان بومی به عنوان محل تخم ریزی از این گیاهان را کاهش می دهد.
- آلودگی آب
رها سازی ماهی قرمز در آب های طبیعی باعث افزایش آلودگی آب به دلیل تغذیه از گیاهان و مواد آلی موجود در بستر آب و همچنین از بین رفتن گیاهان آبزی می گردد؛ همچنین رشد سریع جمعیت این گونه و مصرف خوراک بالا ایجاد انبوهی از فضولات را در آب خواهد داشت. این مسئله عوارضی نظیر سخت شدن زندگی گونه های دیگر، امکان رشد میکروارگانیسم های مضر و سایر آلودگی های زیست محیطی را در پی خواهد داشت. همچنین فضولات دفعی ماهی قرمز باعث افزایش تولید لجن می شود.
- انتقال بیماری به سایر آبزیان
هر گونه ی جدید که وارد یک اکوسیستم می شود می تواند آلودگی های میکروبی را نیز با خود انتقال دهد. گونه هایی که در محیط متفاوتی تکامل یافته اند با میکروب های بیماری زای منطقه خود سازگار شده اند و حساسیت کمتری به آن ها دارند. در نتیجه ممکن است با انتقال آن ها به یک محیط جدید باعث انتقال بیماری به سایر گونه های موجود در محیط میزبان گردد.
۷. غیر اخلاقی بودن خرید ماهی قرمز
اکثر ماهی های قرمز خریداری شده در همان روز های ابتدایی به دلیل عدم فراهم سازی شرایط مناسب برای نگهداری ماهی توسط انسان ها کشته می شوند. برآوردها حاکی از آن است که هر سال بیش از هفت میلیون قطعه ماهی قرمز در ایام عید نوروز تلف می شوند که از مهم ترین دلایل آن، ایجاد عوامل استرس زا مانند تکان های شدید، گرم و سرد بودن آب و نداشتن فضای کافی برای زیستن در تنگ های ماهی می باشد.
راهکار چیست؟
همانگونه که گفته شد ماهی قرمز جایگاه تاریخی طولانی مدتی در فرهنگ ایرانیان ندارد و سابقه ی آن در سفره هفت سین به بیش از چند دهه نمی رسد. بنابراین استفاده از آن به نظر نمی رسد ضرورتی داشته باشد. بنابراین توصیه می شود تا می توانیم این ماهی را خریداری نکنیم. اما می توانیم این با راهکارهایی که قبلا گفته شد، از این ماهی مراقبت کرد و عمر آن را افزایش دهیم. در نهایت اگر لازم دانستیم که این ماهی را در محیط رها کنیم، بهتر است استخر های بسته مانند آنچه در پارک ها هست را انتخاب کنیم تا این ماهی وارد محیط نشود.
یک پاسخ
بسیار جالب و آموزنده بود.