خوراک پلت یکی از دستاورد های بسیار مهم صنعت طیور بوده است. این فناوری از زمان تجاری شدن آن تاثیرات چشمگیری در صنعت خوراک طیور و بهبود ضریب تبدیل مزارع طیور گذاشته است.
تولید خوراک پلت و مزایای آن
امروزه با توجه به پیشرفت های به دست امده در زمینه مرغداری و سرعت رشد بالا در جوجه های گوشتی و از طرفی بالا رفتن هزینه های تامین خوراک استفاده از خوراک پلت مناسب از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در این مقاله قصد داریم به توضیح فرایند تولید خوراک پلت و مزایای استفاده از خوراک پلت بپردازیم.
تولید خوراک پلت عبارت است از آسیاب کردن غلات، مخلوط کردن مواد اولیه و سپس فشردن آن ها در دستگاه هایی که دارای منافذ هستند.
کیفیت پلت به فرمولاسیون جیره غذایی، اندازه ذرات، کاندیشنینگ، مشخصات دای و خنک و خشک کردن بستگی دارد و این بدان معناست که 60% کیفیت نهایی پلت در طی مراحل مختلف فرآیند فرآوری خوراک تعیین می شود.
مراحل تولید خوراک پلت
پلت سازی شامل 3 مرحله اصلی آسیاب کردن، میکس کردن و پلت کردن می باشد.
آسیاب کردن:
شامل خرد کردن مواد خوراکی می باشد که میزان خرد کردن دانه ها توسط اندازه منافذ دستگاه آسیاب تعیین می شود. در طی آسیاب نیرویی به مواد اولیه وارد شده، که پیوند های موجود در ماده ی خوراکی را می شکند و اندازه ذرات را کاهش می دهد که باعث افزایش سطح تماس ذرات برای اتصال در هنگام پلت کردن خواهد شد.
موادی که به خوبی آسیاب می شوند، باعث ایجاد مخلوط های همگن می گردند. گاهی لازم است برای تهیه خوراک مواد را کاملاً خرد کرد تا در زمان میکس کردن مشکلی پیش نیاید. میزان قدرت تیغه آسیاب را باید حتماً مدنظر قرارداد. نوع آسیاب مورد استفاده و متغیرهای شناخته شده بر میزان کاهش اندازه ذرات مواد اولیه تاثیر دارد.
دو نوع آسیاب مورد استفاده در تولید خوراک، آسیاب غلتکی و آسیاب چکشی است. متغیر های مهم فرآوری برای آسیاب های چکشی سرعت نوک چکش و اندازه صفحه الک آسیاب چکشی می باشد.
افزایش سرعت نوک چکش به کاهش بیشتر اندازه ذرات و در نتیجه خوراک آردی نسبتا ریز کمک می کند. با افزایش سرعت نوک چکش ،ذرات به دلیل نیروی گریز از مرکز، مسیری نزدیک به صفحه الک را دنبال می کنند.
پس از خروج از آسیاب، مواد اولیه آسیاب شده مخلوط شده و به سمت کاندیشنر که گرما و رطوبت را تزریق می کنند منتقل می شود.
خوراک ها پس از آسیاب کردن به شدت مستعد رشد کپک ها هستند. استفاده از ضدعفونی کننده های پودری در خوراک به همین سبب مورد نیاز است.
اهمیت استفاده از ضدعفونی کننده خوراک
میکس کردن:
مواد پس از آسیاب شدن و توزین وارد دستگاه میکسر می شوند. ترکیب مواد با یکدیگر و یکنواخت سازی ذرات غذایی از جمله وظایف دستگاه میکسر می باشد.
میکسرها دارای دو نوع عمودی و افقی هستند که کاربرد های خاص خود را دارند. عملکرد میکسر افقی از لحاظ کارایی بهتر از میکسر عمودی می باشد.
پلت سازی:
مرحله بعدی شکل گیری پلت ها است که طی فرآیند پلت کردن یا اکستروژن تشکیل می شوند. این دستگاه در صورتی که مجهز به کاندیشنر باشد باعث پخت بهتر می شود. معمولا از رطوبت ، حرارت و فشار در پلت سازی استفاده می شود.
از آنجا که در فشرده سازی مواد مدت بیشتری باقی می مانند کاهش فشار در مواد باعث می شود نقش الاستیک ترکیبات در خوراک کاهش یابد. با افزایش سطح تماس بین خوراک و سوراخ های دای ، نیروی اصطکاک افزایش یافته و پیوند بین ذرات افزایش می یابد.
اندازه پلت از نظر طول و قطر قابل تنظیم است. نسبت طول به قطر سوراخ های دای یکی از پارامتر هایی است که کیفیت پلت را بسیار تحت تاثیر قرار می دهد. فاصله بین غلتک و دای که از آن به عنوان اندازه شکاف یاد می شود، پارامتر بزرگی در پلت سازی است و اندازه مناسب آن باید بین 2 تا 2.5 میلی متر فاصله باشد.
با افزایش اندازه شکاف بیش از 2 میلیمتر، ماندگاری کاهش می یابد ، مصرف انرژی افزایش می یابد و ممکن است دستگاه پلت از کار بیفتد.
استفاده از پلت بایندر مناسب
پلت بایندرها بهبود دهنده های عملکرد تولید خوراک پلت هستند. این مواد با جذب رطوبت و یا ایجاد چسبندگی موجب افزایش استحکام خوراک پلت می شوند. استفاده از پلت بایندرهای رسی نظیر رواج بسیاری دارد.
با این وجود علم نوین تولید و فراوری خوراک توصیه می کند به علت جذب برخی مواد معدنی و ویتامین ها و اختلالات در جذب برخی داروها استفاده از بنتونیت در تولید پلت محدود شود. امروزه پلت بایندر غیر رسی در حال رواج یافتن در تولیدات نوین خوراک دام و طیور است.
اهمیت استفاده از پلت بایندر مناسب
خنک سازی:
خنک کردن و خشک کردن آخرین مراحل مهم در دستیابی به کیفیت بهینه پلت می باشند. پلت های خارج شده از دای معمولا دمایی بین 60 تا 95 درجه سانتی گراد دارند و رطوبت آن از 120 تا 175 گرم در کیلو گرم است.
کاهش رطوبت آن را برای ذخیره سازی آماده می کند. مرحله خشک کردن همچنین به ایجاد پیوند بین ذرات خوراک به دلیل تبلور مجدد اجزای محلول در خوراک، کمک می کند. خنک شدن منجر به افزایش ویسکوزیته برخی از اجزای خوراک و در نتیجه حفظ یکپارچگی ساختاری پلت ها خواهد شد.
جریان هوا، ویژگی های هوا، خصوصیات مواد اولیه و اندازه پلت از عوامل اصلی تاثیر گذار بر میزان آب و گرما است که از پلت ها دفع می شود. برای خنک کردن کار آمد، جریان هوا باید به طور مساوی از بستر پلت ها عبور کند تا از ایجاد پلت هایی با میزان رطوبت ناهمگن جلوگیری شود.
از دیگر فاکتور های مهم در خنک کردن، قطر و دمای اولیه ی پلت های ورودی به کولر است. پلت های گرم تر با قطر بزرگ تر در مقایسه با پلت های نسبتا سرد تر و پلت های با قطر کمتر سرعت خنک کنندگی کمتری دارند.
افزایش سرعت هوا در کولر بالاتر از حد مطلوب بر کیفیت پلت تاثیر منفی میگذارد زیرا لایه بیرونی پلت سریعا خشک می شود که تنش در پلت ایجاد می شود،. این امر باعث ایجاد ترک در پلت ها شده و باعث می شود پلت ها در برابر سایش آسیب پذیر تر شوند.
ذخیره سازی پلت:
پلت آماده شده در سیلوهای مخصوص نگهداری می شود و یا به صورت عمده در تانکرهای مخصوص بارگیری می شود تا به مرحله بسته بندی برسد.
بسته بندی پلت:
در این مرحله پلت به وسیله دستگاه تمام اتوماتیک توزین و بسته بندی می شود.
فواید پلت کردن:
1- باعث کاهش گرد و غبار جیره می شود زیرا مواد را فشرده سازی می کند و از هدر رفت مواد جلوگیری می کند.
2- حمل و نقل راحت تر زیرا باعث شده پرت دانه پلت کمتر شود.
3- آلودگی کمتر در هنگام ذخیره کردن خوراک
4- نیاز به نیروی کار کمتر
5- در خوراک پلت ، خوراک هایی که برای پرنده مورد پسند نیست بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.
6- کاهش فضای لازم برای انبار داری
7- افزایش خوش خوراکی غذا و در نتیجه افزایش مصرف خوراک در حیوان
8- افزایش قابلیت هضم خوراک
9- تولید خوراک هایی با اندازه یکسان و بزرگتر
10-سهولت تغذیه حیوانات توسط تجهیزات مکانیکی
11-تولید خوراک بزرگ تر با سایزهای یکسان
12-تامین تمام مواد معدنی مورد نیاز طیور به صورت یکنواخت
13- کاهش آلودگی های میکروبی و کپکی
14- بهبود هضم و جذب خوراک
15- سهولت مدیریت واحد تولیدی به سبب عدم نیاز به تامین نهاده از مکان های متنوع
ویژگی های خوراک پلت با کیفیت
یک خوراک پلت با کیفیت دارای میزان خاکه پایین، استحکام مناسب، شکل ظاهری شفاف، خوش بو و یکنواخت است. میزان کپک ها و رطوبت خوراک باید پایین باشد. بسته بندی باید در کیسه هایی با وزن پایین بوده و به آنالیز درج شده در پشت کیسه دقت نمود.
شاخص اندازه گیری کیفیت خوراک پلت:
کیفیت پلت را با شاخص (PDI) اندازه گیری می کنند. این شاخص به نسبت دانه های پلت شده سالم در مقایسه با دانه های خرد شده اشاره دارد. هرچه نسبت دانه های خرد شده به دانه های سالم کمتر باشد، کیفیت پلت بیشتر خواهد بود.
مواد تشکیل دهنده پلت:شامل گندم، ذرت، سویا، صدف ، استخوان و ماهی می باشد. مواد اولیه تشکیل دهنده خوراک باید انرژی، فیبر، فسفر، سدیم،ترئونین، پروتئین،چربی، لینولنیک اسید، کلسیم، کلر، لیزین، متیونین، والین ، ایزو والین و…..را تامین کند.
میزان استفاده از این مواد در جیره بستگی به سن دارد. یک پلت مناسب تمامی این مواد را دارد. طیور حواس پنج گانه محدودی دارند و این حس در پرندگان در منقار و نوک حساسیت بیشتری دارد. طیور به طور معمول دانه های بزرگ تر را مصرف می کنند.
اسید های آمینه لیزین و ترئونین با فرآیند پلت سازی قابلیت هضم بهتری پیدا می کنند و سیر شدن طیور سریع تر اتفاق می افتد و انرژی مصرف شده کمتر می شود. چون زمان استراحت پرنده بیشتر می شود انرژی ذخیره شده برای رشد پرنده بیشتر می شود و پرنده عملکرد بهتری را ایفا می کند.
شرکت افزودنی های خوراک دام، طیور و آبزیان سپهر ماکیان فرتاک تولید کننده ی افزودنی های مناسب برای کارخانجات خوراک دام، طیور و آبزیان در راستای بهبود کیفیت است. این محصولات عبارتند از پلت بایندر غیر رسی، ضدعفونی کننده ی پودری، توکسین بایندر، اسیدیفایر پودری و… .
جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد محصولات و دریافت مشاوره می توانید از طریق راه های ارتباطی با ما در تماس باشید.
معرفی جامع افزودنی های خوراک طیور