فرمالدهید، ضد عفونی کننده ی خوراک دام و طیور
درحالی که آنتی بیوتیک ها در حال محو شدن از تولیدات حیوانی هستند، افزودنی های خوراکی به تدریج جایگزین آن ها شده و طی سال های گذشته توجه زیادی را به سمت خود جلب کرده اند. در چند دهه گذشته تحقیقات متعددی بر روی افزودنی های خوراک انجام شده که بخش زیادی از آن ها مربوط به ترکیبات ضد عفونی کننده خوراک می باشد. در انتخاب یک ماده به عنوان ضد عفونی کننده خوراک دام و طیور، فاکتور های متعددی را باید در نظر گرفته شود از جمله:
- اثر بخشی در حضور سطوح بالا از مواد آلی (سطوح بالا از مواد آلی در محیط سبب کاهش قدرت ضدعفونی کنندگی یک ماده می شود)
- وسیع الطیف بودن (سبب نابودی باکتری ها و قارچ های مضر و ویروس ها شود)
- در یک دوز مشخص سبب از بین بردن پاتوژن ها شده و عین حال برای انسان و حیوانات بی خطر باشد
- مقرون به صرفه باشد
تاریخچه و کاربرد ها و مکانیسم اثر:
یکی از کاندیدای مطرح بین ترکیبات ضدعفونی کننده فرمالدهید می باشد. این ترکیب متعلق به گروه ترکیبات آلدهیدی بوده که به صورت طبیعی در طیف وسیعی از خوراکی ها از جمله میوه ها، سبزیجات، گوشت و محصولات لبنی یافت می شود. پس از ورود غذا به معده، فرمالدهید به جریان خون وارد و توسط گلبول های قرمز ابتدا به فرمیک اسید و سپس به CO2 تبدیل می شود. یک از کاربرد های رایج فرمالدهید، فیکس کردن بافت های زنده در مطالعات بافت شناسی می باشد. در واقع فرمالدهید قادر به تشکیل پیوند با گروه های متیل زنجیره های پپتیدی و جفت باز های نیتروژنی بوده که از این طریق سبب حفظ ساختار و در نتیجه حفظ خواص و ماندگاری بافت های پروتئینی می شود. این خاصیت فرمالدهید سبب غیر فعال سازی و یا نابود شدن، قارچ و کپک ها، باکتری های مضر و توکسین آن ها و ویروس ها نیز می شود.
برای اولین بار درسال 1989 فرمالدهید به عنوان یک عامل کنترل کننده رشد کپک های ذرت های با رطوبت بالا مورد استفاده قرار گرفت. براندو و همکاران به منظور از بین بردن سالمونلا در خوراک طیور، از بخار فرمالدهید توام با مخلوط نمودن خوراک به مدت 20 دقیقه استفاده و عملکرد مطلوبی از اثر بخشی این روش گزارش کردند.
با وجود نگرانی های فراوان درباره مضرات و خطرات فرمالدهید برای انسان و سایر موجودات زنده، مرکز کنترل سلامت غذا در اروپا اخیرا در یک ارزیابی اعلام کرد در صورت استفاده از فرمالدهید به عنوان یک افزودنی خوراکی و به شرط رعایت دوز مجاز و سایر نکات ایمنی، خطری سلامت انسان و حیوانات را تهدید نمیکند.
کنترل آلودگی خوراک:
بسیاری از سویه های باکتری موجود در خوراک، قابلیت بیمارزایی در انسان را نیز دارند. از جمله این باکتری ها سالمونلا، کلستریدیوم پرفریجنس، کلستریدیوم بوتولینوم و لیسترا را می توان نام برد. در میان اسامی ذکر شده، باکتری سالمونلا که عامل بیماری سالمونلوز می باشد توجه زیادی رو نسبت به خود جلب کرده است. سالمونولوز طیور یکی از بزرگترین مشکلات اقتصادی مرغداری در سطح بین المللی بوده که از نقطه نظر اقتصادی، از مسائل عمده این صنعت به شمار می رود. دارا بودن منابع عفونت متعدد، گستردگی سروتیپ میزبان ها، وجود حاملین طبیعی، قابلیت پخش توسط مدفوع و آلودگی گسترده محیط سبب گردیده که این بیماری دارای اپیدمیولوژی پیچیده ای باشد. در صورت آلوده بودن خوراک مورد استفاده در مزارع پرورش مرغ مادر به سالمونلا، ممکن است این باکتری به تخم مرغ (انتقال عمودی) نیز منتقل شود.
مطلب پیشنهادی:
یکی از کاربرد های عمده فرمالدهید به عنوان یک ماده آنتی میکروبیال، کاهش بار میکروبی ناشی از سالمونلا خوراک می باشد. فرمالدهید به راحتی با دیواره و اسپور باکتری ها پیوند برقرار کرده و آن را نابود میسازد. تحقیقات تامکرون و تیلی در سال 1973 حاکی از آن بود که فرمالدهید از طریق ایجاد جهش در محتوای DNA و یا واکنش با آمینواسید ها، باز های نیتروژنی و پروتئین ها منجر نابودی باکتری می شود.
گروه تحقیق و توسعه شرکت سپهر ماکیان فرتاک
عوامل موثر بر قدرت ضد عفونی کنندگی فرمالدهید:
قدرت ضدعفونی کنندگی فرمالدهید، به مدت زمان تماس آن با خوراک و همچنین دوز استفاده شده بستگی دارد. میزان آب فعال آن ماده خوراکی نیز از دیگری فاکتور هایی است که میزان اثر بخشی فرمالدهید را تحت شعاع قرار می دهد.
در مطالعه ای توسط بارلو و همکاران، از یک محصول بر پایه فرمالدهید به میزان 2 کیلوگرم در هر تن خوراک برای ضدعفونی کردن پودرماهی استفاده شد، اما بار میکروبی به میزان مطلوب کاهش نیافت. نتایج مشابه در مطالعات دیگر نیز ذکر شده است. از آن جایی که پودر ماهی دارای رطوبت کمی می باشد، آن ها نتیجه گرفتند میزان فعالیت آنتی میکروبیال فرمالدهید به میزان رطوبت ماده خوراکی وابسته است.
در تحقیقات بعدی از ترکیباتی همچون اسید های آلی و اسانس های گیاهی در جهت جبران نقطه ضعف های فرمالدهید استفاده شد. استفاده همزمان از فرمالدهید و اسید های آلی با سرعت بسیار بیشتری بار میکروبی خوراک را کاهش می دهد. برای این منظور، اسید های آلی همچون اسید پروپیونیک، اسید فرمیک، اسید لاکتیک و بنزوئیک اسید گزینه های مناسبی می باشند.
در مطالعه بدفورد و همکاران (2007) دو کیلوگرم فرمالدهید در هر تن خوراک به همراه پروپیونیک اسید استفاده شد که به طور معناداری منجر به کاهش بار میکروبی خوراک نسبت به حالتی که فرمالدهید به تنهایی استفاده شده بود گردید.
مطالب پیشنهادی: ضدعفونی کردن خوراک چه اهمیتی دارد؟
اثر فرمالدهید بر قابیلت هضم:
در یک مطالعه جهت ارزیابی تاثیر فرمالدهید بر قالیت هضم جوجه های گوشتی، از فرمالدهید با دوز 37 درصد در سطوح 0، 3، 6 و 9 کیلوگرم در هر تن خوراک استفاده شد. نتایج دال بر آن بود که استفاده از فرمالدهید به میزان 3 کیلو در تن، هیچ گونه اثر منفی بر افزایش وزن روزانه، خوراک مصرفی و ضریب تبدیل پرنده نداشت، اما با افزایش این سطح به 6 کیلوگرم در تن عملکرد پرنده کاهش یافت.
در تحقیق دیگری استفاده از فرمالدهید به میزان 6 کیلوگرم در تن گرچه منجر به کاهش عملکرد جوجه ها گردید، اما قابلیت هضم پروتئین کاهش نیافت. در برخی از گزارشات استفاده از دو کیلوگرم فرمالدهید در هر تن خوراک، قابلیت هضم پروتئین را به طور معناداری افزایش داد.
حفظ کیفیت خوراک:
یکی از اثرات قارچ های کپکی و میکروارگانیسم های هوازی تخمیر کننده مانند برخی از مخمرها بر خوراک، کاهش کیفیت مواد مغذی، فساد، گندیدگی و کاهش تمایل حیوان به مصرف آن است.
فرمالدهید یک ترکیب بسیار کارمد و موثر در کاهش بار میکروبی خوراک (به خصوص باکتری سالمونلا) است و بر خلاف تصور عام منجر به کاهش قابلیت هضم مواد خوراکی نمی شود، اما برای دستیابی به حداکثر پتانسیل ضدعفونی کنندگی آن، می بایست ابتدا مدت زمان تماس با خوراک و دوز استفاده شده استاندارد شده و از اسید های آلی جهت جبران نقطه ضعف های فرمالدهید استفاده شود.
در آزمایشی که با هدف بررسی اثر فرمالدهید و اسیدپروپیونیک بر فعالیت تخمیری هوازی خوراک گاوهای شیری انجام شده بود، مشاهده شد افزودن این ترکیب ضدعفونی کننده با کاهش میزان میکروارگانیسم های خوراکی که در دسترس دام قرار گرفته است، از افت کیفیت آن جلوگیری می کند.
ای کلین، ضدعفونی کننده ی پودری خوراک تولید شده در شرکت تولیدی افزودنی های خوراک دام و طیور سپهر ماکیان فرتاک حاوی فرمالدهید، اسیدهای آلی و ترکیبات گیاهی ضد میکروبی است. اثربخشی بالا و سهولت استفاده از این ترکیب ضدعفونی کننده آن را تبدیل به ابزاری کاربردی در جهت ارتقا بهداشت واحدهای تولیدی دام و طیور کرده است. برای کسب اطلاعات بیشتر و تهیه ی این محصولات باکیفیت می توانید با بخش فروش شرکت سپهرماکیان فرتاک در ارتباط باشید.
