استارتر با کیفیت گوساله یکی از مواردی است که دامداران همواره به دنبال آن هستند تا عملکرد رشد و سلامت دام های نوزاد گله را ارتقا بخشند. کارخانجات تولید خوراک دام نیز در این زمینه همواره در رقابت برای تولید محصول با کیفیت تر هستند. در این مقاله قصد داریم به نکات لازم در رابطه با تولید خوراک استارتر پلت با کیفیت برای گوساله بپردازیم.
استارتر گوساله با کیفیت و خوشخوراک چه ویژگی هایی دارد؟
استارتر مناسب گوساله نقش مهمی در رشد، تکامل اندام های گوارشی، سلامت بدن، کاهش تنش در هنگام از شیر گیری و عملکرد آینده آن ها دارد. از این رو هنگام انتخاب یا تولید استارتر مناسب گوساله باید دقت نمود.
گوساله ها دو منبع تغذیه ای دارند. نخستین منبع غذایی آن ها شیر مصرفی روزانه است. اما مصرف شیر به تنهایی از نظر اقتصادی، نیروی کار، مدیریت پرورش و عادت پذیری دام به مصرف خوراک خشک چالش هایی را ایجاد می کند. بنابراین دامداران تمایل دارند گوساله ها هرچه زودتر به مصرف میزان بالاتری از خوراک خشک عادت پذیر شوند. این مسئله سبب رشد بهتر، پرورش اقتصادی تر و بهتر گوساله ها می شود.
عوامل موثر در کیفیت استارتر گوساله
در کیفیت استارتر گوساله دو عامل مهم باید در نظر گرفته شوند. نخستین عامل تامین مواد مغذی با کیفیت از قبیل پروتئین، انرژی، مواد معدنی و ویتامین ها می باشد. عامل دیگر موثر در کیفیت استارتر گوساله مشخصات فیزیکی آن از جمله شکل فیزیکی و بوی آن است. چرا که مشخصات فیزیکی با عادات و تمایلات رفتاری گوساله مرتبط هستند.
راز موفقیت در تولید استارتر باکیفیت نیز رسیدن به تعادل در ارزش تغذیه ای و شکل ظاهری مناسب می باشد.
آنالیز استارتر مناسب گوساله
در آنالیز استارتر باکیفیت باید به میزان سطوح پروتئین، انرژی، کلسیم، فسفر و ریزمغذی های مورد نیاز باشد. ترجیحا استارتر بهتر است دارای دو نوع متفاوت برای هفته های اول و سنین بالاتر باشد.
استارتر گوساله در سنین اولیه باید دارای انرژی (حدود 3 مگاکالری)، پروتئین (بیش از 20 درصد)، کلسیم(حدود 1 درصد) و فسفر (حدود نیم درصد) باشد. در سنین چهار یا پنج هفته بالاتر می توان خوراک هایی با آنالیز پایین تر استفاده نمود. تامین منابع با کیفیت پروتئین (کنجاله های مختلف و پودرهای پروتئین حیوانی با کیفیت) از نظر تامین اسیدهای آمینه محدود کننده رشد (متیونین و لیزین) اهمیت دارد. منابع کربوهیدراتی با قابلیت هضم بالا نظیر جو ممکن است سبب ایجاد نفخ گردند. مکمل معدنی و ویتامینه گوساله باید از مراجع معتبر همراه با آنالیز دقیق تهیه گردد. چرا که حساسیت گوساله به کمبود ریزمغذی ها بسیار بالاتر است.
مقاله پیشنهادی: آنالیز خوراک دام
آیا استارتر پلت مناسب است یا مش؟
تحقیقات متعدد و تجربیات دامداران ثابت کرده اند که استفاده از استارتر پلت در مقایسه با استارتر مش موجب عملکرد بهتر گوساله ها می گردد. خوراک پلت شده با ذائقه گوساله ها سازگارتر است. لازم به ذکر است گوساله ها نسبت به طعم و بوی خوراک بسیار حساس هستند. بنابراین شکل فیزیکی و خوشخوراکی آن اهمیت می یابد.
عوامل موثر بر کیفیت پلت استارتر گوساله
کیفیت فیزیکی و خوشخوراکی پلت به عوامل مختلف، از جمله فرمول، نحوه فراوری، تازگی و ماندگاری مواد اولیه بستگی دارد. ممکن است برخی از مواد اولیه در تامین احتیاجات تغذیه ای بسیار مفید باشند، اما کیفیت فیزیکی و طعم و بوی خوراک پلت را تحت تاثیر قرار دهند. در نتیجه فرمول با کیفیت تولید شده در کارخانه ممکن است بازارپسندی مناسبی نداشته باشد.
برای تولیدکنندگان و جیره نویسان خوراک، پلت شوندگی ترکیبات می تواند یک فرصت یا چالش باشد. در واقع عوامل متعددی در تغییر طعم و کیفیت پلت نقش دارند.
عواملی که باعث تغییر کیفیت پلت می شوند
تغییر فرمولاسیون
ممکن است ایجاد تغییر در فرمولاسین و افزایش یا کاهش یکی از ترکیبات جیره در ارزش تغذیه ای آن تغییر چشمگیری ایجاد نکند، اما پلت شوندگی خوراک را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد. همچنین ممکن است کنار هم قرار گرفتن برخی از طعم ها سبب ایجاد طعم های جدید، یا تشدید یک طعم خاص شوند.
تفاوت ها در مواد اولیه
در حالی که ممکن است فرمولاسیون جیره تغییری نکرده باشد، ممکن است کیفیت محصول پلت تغییر کند. ممکن است تغییر در منبع تهیه یک خوراک (به عنوان مثال ذرت یا سویا) در طعم، کیفیت پلت شدن یا کیفیت خوراک موثر باشد.
فساد پذیری مواد
برخی مواد اولیه مانند چربی ها که در معرض اکسیداسیون بالا هستند، در صورت مصرف به میزان بالا ممکن است باعث ایجاد طعم نامطلوب و کاهش عمر مفید خوراک شوند.
ماهیت پلت پذیری
ممکن است برخی از مواد از نظر تغذیه ای ارزش بالایی داشته باشند، اما تاثیر مطلوبی بر طعم و کیفیت پلت مصرفی نداشته باشند.به عنوان مثال چربی ها موجب کاهش پلت شوندگی خوراک می شوند. همچنین پودرهای پروتئین حیوانی معمولا دارای طعم های نامطلوبی هستند و این مسئله یکی از عوامل محدود کننده مصرف آن هاست.
بنابراین توجه به برخی موارد در هنگام فرمولاسیون خوراک پلت اهمیت دارد. در هنگام هرگونه تغییر در جیره باید به تغییر در طعم آن توجه داشت. همچنین به عوامل حفظ کننده خوراک باید دقت کرد. خوشخوراکی باعث مصرف بالاتر خوراک در هنگام بروز تنش ها می شود.
سنجش خوش خوراکی
در حالی که خوش خوراکی یکی از علایق خریداران خوراک است، پاسخ حیوان به طعم ایجاد شده ممکن است متفاوت باشد. چرا که دریافت کننده های حواس بویایی و چشایی در حیوانات مختلف متفاوت است. بنابریان نباید انتظار داشت که دام های سبک، سنگین و طیور مختلف پاسخ یکسانی به طعم خوراک داشته باشند. تفاوت های نژادی نیز گاهی در سلیقه مصرف خوراک اثرگذار است. بنابراین سنجش خوشخوراکی باید در عمل و به صورت عملی و با ارزیابی رفتار مصرف خوراک، یا از طریق آنالیزهای شیمیایی یا ارزیابی واکنش های عصبی صورت پذیرد.
در خصوص خوشخوراکی خوراک بیشتر بدانید!
استفاده از ترکیبات طعم دهنده خوراک
ترکیبات طعم دهنده انواع مختلفی ممکن است داشته باشند. اسانس های طبیعی و سنتتیک، قندها و … جهت طعم دهی به خوراک گوساله ها صورت می گیرد. با این وجود باید توجه داشت که برخی طعم دهنده ها ممکن است موجب اثر منفی بر مصرف خوراک شوند. چرا که حس بویایی در گوساله ها حساس است و ممکن است برخی از طعم ها به عنوان عامل منفی قلمداد شوند. چرا که دام ها به خاطر عادت گیاه خواری، مکانیسم های رفتاری انتخابی در تشخیص گیاهان سمی دارند.
در هنگام تولید خوراک پلت نیز ممکن است ترکیب طعم دهنده یا خوشبو کننده در حین فرایند حرارتی از خوراک خارج شود. در پایان لازم به ذکر است ترکیبات طعم دهنده معمولا قیمت بالایی دارند و در هنگام تصمیم به استفاده از آن ها باید به این نکته توجه نمود.
استفاده از پلت بایندر در خوراک گوساله
پلت بایندرها ترکیباتی هستند که موجب افزایش قوام خوراک پلت و جلوگیری از خرد شدن آن می شوند. باید توجه داشت ترکیبات معدنی معمولا از نظر خوشخوراکی یک امتیاز منفی حساب می شوند، چرا که ماهیتا با ذائقه حیوانات سازگار نیستند. همچنین ترکیبات رسی نظیر بنتونیت در صورت استفاده در سطوح بالا در خوراک قادر به جذب ریزمغذی های باردار (از جمله کاتیون های معدنی و ویتامین ها) هستند و ممکن است موجب کاهش عملکرد به سبب از دسترس خارج شدن آن ها توسط گوساله شوند. پلت بایندرهای معدنی معمولا فضای جیره را اشغال کرده و تامین مواد مغذی را با مشکل مواجه می نمایند. همچنین در صورت تداوم مصرف آن ها در شکمبه نیز انباشت رخ می دهد. از طرفی استفاده از برخی ترکیبات نظیر ملاس، اگرچه می تواند موجب خوشخوراکی نیز گردد، اما به علت خاصیت ملین بودن و برهم زنندگی تعادل مواد معدنی عملا نمی توان از میزان قابل توجهی از آن استفاده کرد.
استفاده از پلت بایندرهای غیر رسی آلی نظیر A-Bind در صورت نیاز به پلت بایندر می تواند از بروز مشکلات جانبی جلوگیری نماید. همچنین این پلت بایندر با اشغال فضای کمتر در شکمبه، امکان تنظیم راحت تر یک جیره مقوی و اقتصادی را فراهم می آورد.
