سومین نشست هم اندیشی و تجربه محور علمی (A-club) شرکت سپهر ماکیان فرتاک در تاریخ 13 آذر ماه 1402 با محوریت موضوعی اثرات مخرب مواد اولیه نامرغوب در دستگاه گوارش مرغ مادر و راهکارهای مقابله با آن در شهر ساری با حضور جمعی از پیشکسوتان این صنعت استان مازندران و سخنرانی دکتر پیشنمازی و دکتر خادمیان برگذار شد.
اثرات مخرب مواد اولیه نامرغوب در دستگاه گوارش مرغ مادر و راهکارهای مقابله با آن
مقدمه:
استان مازندارن مهد پرورش مرغ مادر در ایران است از این رو، شناخت روش های صحیح ارزیابی نهاده ها همراه با ویژگی ها و اثرات آنها، در بهداشت و سلامت مرغ مادر بسیار حائز اهمیت می باشد.
مطمئنأ همه شما با چالش کاهش تولید نسبت به سال های گذشته این صنعت (طیور) روبرو شده اید. شاید این معضل در نتیجه تغییر کیفیت نهاده ها، آمیخته گری سویه ها و افزایش برنامه واکسیناسیون در گله های مادری باشد. در گذشته نیز ما شاهد مشکلات گوارشی نیز بوده ایم اما پتانسیل رشد گله ها و تراکم پرورش در واحد سطح، به شکل کنونی نبوده است.
برای افزایش عملکرد گله های مادری حداقل باید در سه حوزه دامپزشکی، پرورش و تغذیه احتیاجات را لحاظ نماییم. عملکرد مناسب، حاصل ارتباط موثر بین این سه حوزه است. در صورت اختلال در هریک از این زمینه ها نمی توان عملکرد مطلوب را از گله بدست آورد.
ایران در بازار جهانی نسبت به پتاسیل تولید، سهم صادرات اندکی در تولید گوشت مرغ و تخم مرغ نطفه دار دارد. زیرا مشکلات زیر ساختی مانند ابقاء عناصر، سموم و آنتی بیوتیک در تولیدات طیور یکی از موانع اصلی عدم بازار پسندی است. از همین رو با افزایش کیفیت پرورش در حوزه ی تغذیه، بهداشت، رفاه و کاهش ابتلا به عفونت در گله های پرورش طیور می توانیم این صنعت را احیاء کنیم.
سهم عوامل مختلف در عملکرد گله های گوشتی
دستگاه گوارش طیور
هدف تمام پرورش‌دهندگان، کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری با بالاترین کیفیت است. خوراک، سهم عمده‌ای در هزینه‌های واحدهای پرورشی طیور دارد. با افزایش عملکرد هضم و جذب خوراک در دستگاه گوارش می‌توانیم هزینه‌ها را کاهش داده و عملکرد گله را افزایش دهیم.
بخش اعظم تکثیر و تمایز دستگاه گوارش در سن 4 الی 10 روزگی طیور اتفاق می‌افتد. در واقع، پایان 7 روزگی پرنده 6 برابر افزایش وزن دارد. در گذشته غالبأ تأثیر وزن‌گیری هفته اول بر وزن‌گیری پایان دوره مورد بحث بود. اما با مطالعات صورت گرفته مشخص شد که بیشترین رشد سیستم ایمنی، پرزها و عمق کریپت‌ها دستگاه گوارش طیور در هفته اول زندگی است.
عوامل موثر بر رشد سیستم ایمنی در هفته اول؟
کیفیت خوراک استارتر، اندازه ذرات خوراک، استقرار میکروب‌های مفید دستگاه گوارش، استفاده از افزودنی‌های بهبوددهنده دستگاه گوارش و همچنین محدود کردن مایکوتوکسین‌ها در خوراک، بر رشد سیستم ایمنی در هفته اول پرورش بسیار حائز اهمیت هستند.
شاخص های بررسی کیفیت نهاده ها
کنجاله سویا
کیفیت کنجاله سویا در عملکرد گله‌های طیور بسیار حائز اهمیت است. با بررسی شاخص‌های کیفی مانند دانسیته، رطوبت و مقدار ناخالصی و آنالیز شیمایی مانند درصد KOH، پروتئین، خاکستر، فیبر، چربی و مقدار اوره آز می‌توان عملکرد سویا را ارزیابی کرد.
استاندارد KOH کنجاله سویا 73 الی 75 درصد می‌باشد. این شاخص بیانگر میزان قابلیت هضم اسیدهای آمینه سویا است. استفاده از ترکیبات سویا با کیفیت پایین در سیستم ایمنی و رشد پرنده اختلال ایجاد می‌کند. حتمأ در دوره‌های حساس پرورشی مانند هفته اول پرورش و پیک تولید مرغ تخمگذار از نهاده‌های با کیفیت استفاده شود. زیرا کیفیت نهاده‌ها هم به لحاظ تقویت سیستم ایمنی و هم به لحاظ کاهش فشار در گله موثر هستند. در واقع، ارتباط خطی بین سویای حرارت‌دیده با کاهش ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بدن پرنده وجود دارد. با افزایش زمان حرارت‌دهی، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کم می‌شود.
کیفیت روغن
استاندارد پروکسید روغن 5 و اسیدیته آن 2 می‌باشد. میزان اسیدیته روغن مربوط به قبل از فرآوری و داخل خود دانه است. در صورتی که پروکسید تخمیری بعد از فرآوری و روغن‌کشی تغییر می‌کند. در یکی از طرح‌های تحقیقاتی، گله دچار کانی بالیسم با مرکزیت مخرج شده بود. پس از بررسی‌های انجام شده متوجه شدند که به دلیل پروکسید بالای روغن جیره و مدفوع چرب، این عارضه در گله نمایان شده است. با تغییر روغن جیره و استفاده از روغن با پروکسید پایین‌تر، این مشکل حل شد.
نتایج آنالیز دستگاه NIR
شاید دقت این دستگاه قابل مقایسه با آنالیز آزمایشگاهی نباشد، اما در مجموع دستگاه NIR انحراف نهاده‌های خوراک را نشان می‌دهد.
مشکلات فارم های مادر
سال های گذشته گله های مادر تخمگذار به طور متوسط 8 هفته در پیک تولید 92 درصد خود باقی می ماندند. اما متاسفأنه امروزه گله ها تنها به مدت 6 هفته در پیک تولید 90 الی 91% خود هستند. در واقع، علاوه بر کاهش درصد تولید و مدت ماندگاری، گله در اوج تولید شاهد نوسانات تولید و عدم وزن گیری تخم مرغ در مسیر پیک تولید نیز هستیم.
استفاده از سویه های آمیخته، عملکرد های مختلف دستگاه گوارش در سویه ها، کیفیت پایین نهاده ها و افزایش دفعات واکسیناسیون علت اصلی مشکلاتی است که امروزه با آن ها در گله های مادری مواجه ایم.
علاوه بر کیفیت نهاده های خوراک، سویه های های مختلف، قابلت هضم و جذب متفاوتی دارند. قابلیت هضم و جذب هر سویه متناسب با تمایز سیستم ایمنی و بافت های دستگاه گوارش آن متفاوت است. به طور مثال سویه راس دستگاه گوارش حساس تری دارد.
امروزه در تمام دنیا افت درصد پروتئین کنجاله سویا به دلیل افزایش تولید دانه سویا در واحد سطح داریم. زیرا با توجه به روش فرآوری کنجاله سویا درصد فیبر های آن متفاوت است. به طور مثال درصد فیبر کنجاله سویا در کانادا 4/3 % و در ایران 6% می باشد. با استفاده از مکمل های آنزیمی (بتاگلوکاناز، ماناز، زایلاناز) قابلیت هضم کنجاله های سویا را می توان افزایش داد.
همچنین با کمک ترکیبات بهبود دهنده دستگاه گوارش (اسیدیفایر، سین بیوتیک ها، ترکیبات گیاهی و…) و راهکارهای مدیریتی مانند افزایش دفعات خوراک دهی می توان یکنواختی و عملکرد گله ها را افزایش داد.
