مرغ بدون آنتی بیوتیک چیست؟
استفاده از آنتی بیوتیک ها در پرورش دام و طیور در چند دهه اخیر یکی از نگرانی های اصلی دانشمندان در حوزه سلامت جهانی بوده است. چرا که نگرانی های روز افزونی در رابطه با مقاومت آنتی بیوتیکی باکتری های خطرآفرین، خطر ابتلا به سرطان ها، بیماری های کبدی، کلیوی و… در انسان وجود دارد. با توجه به این نگرانی ها مصرف کنندگان محصولات حیوانی نیز امروزه اقبال فراوانی را به مصرف فرآورده های بدون آنتی بیوتیک نشان داده اند.
به گونه ای که پرورش دهندگان به خصوص مرغداران در کشورهای توسعه یافته برای باقی ماندن در چرخه ی رقابت در بازار عرضه ی محصولات ناچار به رعایت پرتکل های پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک شده اند. در کشور ما نیز با توجه به تمایل به مصرف روز افزون مرغ بدون آنتی بیوتیک دور از ذهن نخواهد بود که پرورش دهندگان ملزم به قطع مصرف آنتی بیوتیک در دوره پرورش باشند.
مزایای پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک یا مرغ سبز چیست؟
آنتی بیوتیک ها چه زمانی استفاده می شوند؟
آنتی بیوتیک ها در پرورش مرغ به دو منظور پیشگیری و درمان و با مقادیر مختلف استفاده می شوند. دوز پیشگیری با هدف تنظیم شرایط میکروبی دستگاه گوارش به خوراک اضافه می شود. در نتیجه با کاهش فعالیت میکروبی رشد و ضریب تبدیل بهبود می یابد. اما این افزایش رشد پایدار نبوده و تعارضاتی با سلامت پرنده دارد. چرا که باکتری ها در دستگاه گوارش به دو بخش مفید و غیرمفید تقسیم می شوند. باکتری های مفید نقش مهمی در حفظ سلامت دستگاه گوارش و مقابله با عوامل بیماری زا دارند. همچنین تحقیقاتی نیز نشان داده اند برخی از باکتری های مفید روده که تولیدکننده ی اسیدلاکتیک هستند (لاکتوباسیلوس ها) می توانند با سموم قارچی مقابله کنند.
مطلب پیشنهادی: مایکوتوکسین ها منهای توکسین بایندر
استفاده ی دیگر از آنتی بیوتیک ها در هنگام بروز بیماری های شدید در گله رخ می دهد. در این هنگام مرغدار با مشورت دامپزشک ناچار به استفاده از میزان بالایی از آنتی بیوتیک است. از آنجا که بروز بیماری نتیجه ی شکست دستگاه ایمنی به دنبال وجود ایراد در رعایت پرتکل های بهداشتی (بایوسیکوریتی)، اصول مدیریتی یا تغذیه است، رعایت بیش از پیش این موارد در یک دوره ی پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک جزو ضروریات است. استفاده از خوراک و افزودنی های باکیفیتی که جایگزین دوز روزانه آنتی بیوتیک یا تقویت کننده ایمنی بدن هستند می تواند به مقاومت پرنده در برابر بیماری ها کمک شایان توجهی را نماید.
چه افزودنی هایی در پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک موثراند؟
افزودنی های خوراکی که در پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک موثرند، به طور مستقیم و یا به طور غیر مستقیم در پیشگیری از بروز بیماری ها در پرندگان موثر هستند. این افزودنی ها شامل پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها، ترکیبات فایتوژنیک (با منشا گیاهی)، اسیدیفایرها (اسیدهای آلی)، توکسین بایندرها (جاذب سموم قارچی)، ضدعفونی کننده های خوراک، مواد معدنی کیلاته و … هستند.
پروبیوتیک ها
پروبیوتیک ها در حقیقت باکتری ها یا مخمرهای زنده ای هستند که در هنگام استفاده در تغذیه طیور پرورشی اثرات مثبتی را از خود به جای می گذارند. پروبیوتیک ها از دو مسیر اثر رقابتی و نامساعدسازی محیط می توانند موجب کاهش فعالیت باکتری های مضر دستگاه گوارش شوند.
اثر رقابتی بدین معناست که پروبیوتیک ها نسبت به باکتری های غیرمفید توان بیشتری در بهره گیری از مواد مغذی و تکثیر در شرایط دستگاه گوارش دارند که در نهایت موجب غالب شدن این میکروارگانسیم ها می شود. همچنین پروبیوتیک ها با تولید متابولیت های ضد میکروبی مانند باکتریوسین ها، اسید لاکتیک و هیدروژن پراکسید بر کاهش فعالیت باکتری های رقابت کننده با پرنده در مصرف مواد مغذی یا مهاجم موثر اند.
ترشح اسیدلاکتیک موجب بالا رفتن میزان یون هیدروژن در محیط می شود که تجمع آن موجب اخلال در عملکرد اندامک های داخلی باکتری می شود. در ادامه باکتری بالاجبار با مصرف انرژی مجبور به دفع هیدروژن اضافی بوده و در نهایت از رشد، تکثیر یا فعالیت های مخرب باز خواهد ماند.
یکی دیگر از اثرات پروبیوتیک ها تقویت ساختار اپیتلیال روده است که نتیجه ی آن هضم و جذب بهتر مواد مغذی، جلوگیری از نفوذ عوامل بیماری زا و سموم قارچی می باشد.
اسیدیفایر ها یا اسیدهای آلی
اسیدیفایر ها در حقیقت اسیدهای آلی یا اسیدهای ارگانیک کوتاه زنجیر می باشند که به شکل اسیدیفایر پودری یا مایع در دسترس هستند. بهره گیری از آنان در تغذیه طیور بسیار رایج است. ایجاد شرایط اسیدی برای پیشگیری از رشد عوامل نامطلوب در خوراک قدمت بسیاری در جوامع بشری داشته و امروزه نیز جزو روش های ایمن محافظت از مواد غذایی محسوب می گردد.
باکتری های بیماری زا نظیر انتروکوکوس، کلستریدیوم پرفرجنس، کامپلیوباکتر، اشریشیاکلای و سالمونلا در محیط های قلیایی تر قابلیت رشد، تکثیر و اثرگذاری بیشتری دارند. اما اسیدیفایرها به سبب ساختار آلی کوتاه زنجیر و لیپیدی به راحتی وارد سلول زنده ی باکتری می شوند و یون هیدروژن خود را آزاد می کنند. کاهش pH اثر بازدارندگی بر فعالیت آنزیم ها دارد. در ادامه باکتری همانند آنچه در رابطه با پروبیوتیک ها گفته شد ناچار به پمپاژ هیدروژن به خارج از سلول خود می گردد.
مطلب پیشنهادی: اسیدی فایر ها جایگزین آنتی بیوتیک ها
گروه تحقیق و توسعه شرکت سپهر ماکیان فرتاک
توکسین بایندرها
یکی از اثرات اصلی مایکوتوکسین ها تضعیف دستگاه ایمنی است. در نتیجه پرنده بیش از پیش مستعد درگیری با بیماری های عفونی و ایجاد ضرورت برای مداخله ی آنتی بیوتیک ها در پرورش می گردد. مایکوتوکسیکیوز به حالتی اطلاق می شود که موجود زنده به شدت تحت تاثیر اثرات سموم قارچی قرار گرفته است که در بسیاری از مواقع همراه با علایم حاد و مرگ است. اما در شکل خفیف، سموم قارچی موجب افت عملکرد دستگاه ایمنی شده و در نتیجه پرنده بیشتر مستعد بیماری و استفاده ضروری از آنتی بیوتیک ها می شود.
مطالعات متعددی نشان داده اند که مایکوتوکسین ها باعث کاهش فعالیت سلول های مبارزه کننده با عوامل بیماری زا به نام لنفوسیت های B می شوند. همچنین علت سرطان زا بودن مایکوتوکسین ها به کاهش فعالیت لنفوسیت های T بر می گردد. کاهش تولید و فعالیت آنتی بادی ها، ایمونوگلوبولین ها، اینترفرون ها، کاهش فعالیت ماکروفاژها و سایر بخش های سیستم ایمنی و … از اثرات مایکوتوکسین ها است. در این میان آفلاتوکسین B1 بیش از سایر مایکوتوکسین ها در مظن اتهام است. چرا که تحقیقات نشان داده اند این مایکوتوکسین که رواج بسیاری نیز دارد می تواند آسیب های جدی به کبد که محل کاتابولیسم سموم است وارد کند.
مطلب پیشنهادی: آفلاتوکسین چیست؟
کبد نقش زیادی در دستگاه ایمنی ایفا می کند. همچنین جایگاهی حیاتی برای متابولیسم و تامین انرژی است. انرژی یکی از نیازهای دستگاه ایمنی بدن جانوران می باشد. یکی از بیماری هایی که شدت آسیب زایی آن در بدن را می توان تا حدودی به حضور مایکوتوکسین ها در خوراک طیور نسبت داد پاستورلوز می باشد.
مواد معدنی
مواد معدنی با وجود اینکه بخش اندکی از جیره را شامل می شوند، برای متابولیسم و عملکرد بهینه بدن ضروری به نظر می رسند. سیستم ایمنی نیز از این قائده مستثنی نیست. به عنوان مثال مس، روی، آهن، کروم و سلنیوم از جمله عناصری هستند که با سیستم ایمنی مرتبط هستند.
سلنیوم یک آنتی اکسیدان قوی بوده و باعث افزایش نوتروفیل ها و لوکوسیت ها که سلول های موثر در سیستم ایمنی پرنده هستند می شوند.
روی افزایش دهنده ی تیتر آنتی بادی است. استفاده از روی در تغذیه مرغان مادر نشان داده است جوجه های آن ها تیتر آنتی بادی بالاتر و در نتیجه مقاومت بیشتر در برابر سالمونلا و ای کلای می شود. این عنصر در شرایط تنش نیز به کمک سیستم ایمنی خواهد آمد.
مس به ترشح پروتئین های دستگاه ایمنی کمک می کند که در نتیجه مقاومت در برابر بیماری های عفونی افزایش می یابد. آنزیم سوپراکسید دیسموتاز که از بین برنده ی رادیکال های آزاد است وابسته به مس بوده و در صورت کاهش رادیکال های آزاد مقاومت بدن افزایش می یابد.
آهن فعالیت ماکروفاژهای موجود در کبد و طحال را افزایش می دهد.
منگنز تقویت کننده ی بافت های اپیتالیال که نقش مهمی در جلوگیری از نفوذ عوامل بیماری زا به بدن دارند است
کبالت در سنتز پروتئین و تقویت سیستم لنفی موثر است.
ضد عفونی کردن خوراک
بسیاری از عوامل نامطلوب بیماری زا از راه خوراک همواره در کمین پرنده ها هستند. انواع ویروس ها، باکتری ها، قارچ ها و تک یاخته های ایجاد کننده ی بیماری قابلیت این را دارند که در هنگام مصرف خوراک از طریق دستگاه گوارش یا تنفس وارد بدن پرنده شوند و با ایجاد بیماری باعث شکستن مقاومت در برابر مصرف آنتی بیوتیک ها گردند. با افزودن ضدعفونی کننده های خوراکی که بر طیف وسیعی از عوامل میکروبی تاثیر دارند می توان بخش مهمی از پروتکل های بهداشتی لازم برای پرورش مرغ بدون آنتی بیوتیک را اجرایی نمود.
مطلب پیشنهادی: اهمیت استفاده از ضدعفونی کننده خوراک
شرکت تولیدی افزودی های خوراک سپهر ماکیان فرتاک تولید کننده ی محصولات باکیفیت افزودنی خوراک طیور با هدف پرورش بدون آنتی بیوتیک می باشد. این محصولات شامل توکسین بایندرهای چندجزئی (ای گارد و ای گارد پلاس) پروبیوتیک (ای پرو)، اسیدیفایر (ای سید)، مکمل معدنی کیلاته (ای شل) و ضدعفونی کننده خوراک (ای کلین) هستند که جهت تهیه آن ها می توانید با کارشناسان فروش ما در ارتباط باشید.
