امروزه با پیشرفت علم و تولید خوراک متناسب با نیاز دوره رشد، ماهیان در کمترین دوره پرورشی به رشد بهینه خود می‌رسند. به‌منظور دریافت غذا و حفظ کیفیت خوراک در آب در صنعت تولید خوراک، از پلت بایندرهای مختلفی استفاده میشود. در این مقاله سعی به معرفی برخی از این بایندرها خواهیم داشت. پیش از مطالعه این مقاله توصیه میشود مطلب پلت بایندر چیست و چه کاربردهایی دارد را مطالعه بفرمایید.
انواع پلت بایندر خوراک آبزیان
کیفیت خوراک ماهی بسته به کیفیت مواد اولیه، تعادل ترکیبات مغذی جیره، عادت غذایی گونه، فرآوری صحیح، خوش خوراکی، ابعاد خوراک و قابلیت دسترسی ترکیبات جیره است. خوراک ماهی بسته به نوع گونه و عادت غذایی آن‌ها تولید میشود. به طور مثال بایندر ژل، برای جیره‌های غذایی با نسبت بالایی از فرآورده‌های جانبی گوشت تازه استفاده میشود. انتخاب نوع پلت بایندر بستگی به میزان استحکام و پایداری خوراک تولیدی، کمترین اثر تداخلی آن با اجزای جیره و قیمت مناسب دارد.
مزایای استفاده از بایندر در خوراک آبزیان
استفاده از جیره‌های غذای ماهی به شکل پلت مزایای گوناگونی دارد که مهم‌ترین مزیت پلت بایندر در خوراک آبزیان به حفظ شکل فیزیکی خوراک و پایداری در سطح آب طی زمان مصرف و جلوگیری از تجزیه خوراک در محیط آبی اشاره کرد.
حفظ ارزش غذایی خوراک
کاهش متابولیسم خوراک در کف استخر و کاهش بار میکروبی و غیر میکروبی استخر پرورشی
افزایش تراکم جیره و مصرف راحت‌تر
کاهش آردینگی غذا
کاهش انتخاب گزینشی جیره
بهبود بهره‌وری تولید و دستیابی به مخلوط غذایی یکنواخت
اهمیت استفاده از پلت بایندر چیست؟
ویژگی‌های یک بایندر خوب در خوراک آبزیان
1– انتخاب بایندر باتوجه‌به عادت غذایی حیوان باشد.
2-در بالانس جیره حتماً به ارزش غذایی بایندر مورداستفاده دقت نماییم.
3- تأثیر نوع بایندر انتخابی بر میزان رشد و بقاء آبزیان در نظر گرفته شود.
4- اثر متقابلی با هیچ یک از مواد مغذی جیره نداشته باشد.
5-به مراحل انبارداری و نگه‌داری بایندر قبل از مصرف دقت شود.
تقسیم‌بندی پلت بایندرهای خوراک آبزی بر اساس چگالی:
1- پلت بایندرها با چگالی کم: این نوع بایندرها موجب پایداری و شناور شدن خوراک در سطح آب تا زمان مصرف ماهی می‌شوند.
2-پلت بایندرها با چگالی بالا: استفاده از این نوع بایندرها با وزن مخصوص بالا موجب تولید خوراک سنگین می‌شوند. این نوع خوراک در آب فرورفته و از لحاظ استحکام و پایداری باید مدت‌زمان بیشتری در کف استخر باقی بمانند. این خوراک مخصوص موجودات کف‌زی همچون میگو، لابستر (شاه میگو) و خرچنگ هستند.
بایندرهای مورداستفاده در خوراک آبزیان:
1-بایندرها باارزش غذایی: ژلاتـین، گلــوتن گنــدم، آرد برنج، مـلاس چغنــدر
2-بایندرهای بدون ارزش غذایی: کربوکسی‌متیل سـلولز، نشاسـته ذرت، پلـی مرهـا، بنتونیت سدیم و کلسیم، لیگنوسولفات ها، آلژینــات و صــمغ گـوار، همــی ســلولزها، آگــار، زنــین، کیتــوزان
انواع پلت بایندرهای موجود در صنعت خوراک آبزیان
بنتونیت سدیم
بنتونیت در گروه کانی‌های رسی آلومینیوم سیلیکات دسته‌بندی میشود و به دو شکل متورم یا سدیم دار و غیر متورم یا کلسیم‌دار تقسیم‌بندی میشود. از بنتونیت سدیم به‌ندرت در آبزی‌پروری استفاده میشود اما برای تهیه خوراک موجودات کف‌زی به دلیل قوام، استحکام خوراک، چسبندگی بیشتر خوراک، مسدودکردن منافذ و درزهای خوراک و پلت بایندر ارزان‌قیمت، رواج بیشتری دارد. این خصوصیات بنتونیت سبب کاهش هدر روی مواد مغذی جیره و کاهش آلودگی آب را به همراه دارد. طبق بررسی‌های مؤسسه صنایع غذایی و دارویی (FDA) بنتونیت در جایگاه مواد مغذی و بدون ضرر است.
نشاسته
مهم‌ترین مزایای نشاسته قیمت مناسب و تجدیدپذیر بودن آن است. اما می‌توان به معایبی نظیر: حلالیت در آب و شکننده بودن آن اشاره کرد. برای استفاده نشاسته به‌عنوان پلت بایندر اصلاحات خاصی به روش‌های ژنتیکی (نشاسته آمیلوز بالا)، شیمیایی (نشاسته متیله شده یا اتصال یافته عرضی)، مخلوط نشاسته با پروتئین‌ها و روغن‌های گوناگونی نظیر روغن نارگیل صورت‌گرفته شود. از واکنش نشاسته طبیعی با اسید پریودیک پلیمری به نام نشاسته آلدهید (DAS) ایجاد میشود که علاوه بر خاصیت پوششی خوراکی، اثر اتصال دهی عرضی با انواع پروتئین‌هایی مانند: کلاژن، کازئین، گلوتن گندم و زئین ذرت دارد. استفاده از نشاسته ذرت باعث بهبود پایداری خوراک و افزایش غذا گیری ماهی و بهبود رشد آن میشود.
کربوکسی‌متیل سلولز
سلولز گام به کربوکسی‌متیل سلولز با درصد خلوص بالا گفته میشود. سلولز گام موجب ویژگی‌های مختلفی مثل: تشکیل ژل، جذب آب و خاصیت بایندری در محلول‌های آبی را دارد. کربوکسی‌متیل سلولز به دلیل حفظ شکل فیزیکی و قیمت مناسب می‌توان به‌جای ژلاتین استفاده شود. علاوه بر نقش پلت بایندر، به‌عنوان محافظ و پایدارکننده پروتئین جیره بخصوص پروتئین سبوس هم کاربرد دارد. سلولز گام نسبت به سلولز، منعطف و شفاف‌تر است.
آلژینات
آلژینات ماده‌ای است که از جلبک دریای استخراج میشود. نوعی نمک اسید آلژینیت هست که شامل پلیمرهای β-1، 4-دی مانور و نیک و α-1، 4- ال گلورونیک اسید هست. آلژینات به دلیل خاصیت چسبندگی بالا خود به‌عنوان پلت بایندر خوراک آبزیان استفاده میشود اما برای حیوانات تک معده‌ای قابل هضم نیست. خاصیت چسبندگی آلژینات با ورود به روده نیز حفظ شده و مدفوع را به هم می‌چسباند و مانع گسیختگی مدفوع و آلودگی محیط آبی میشود.
صمغ گوار
از مشتقات اندوسپور لوبیای هندی هست و به دلیل خاصیت تشکیل پیوند هیدروژنی با مولکول‌های آب، مصرف روزانه آن در حال پیشرفت است. ترکیبات صمغ گوار می‌توان به: کالری کم، فیبر محلول زیاد و پروتئین 5 تا 6 درصدی آن اشاره داشت. صمغ گوار به دلیل خاصیت چسبانندگی به‌عنوان پلت بایندر در خوراک آبزیان استفاده میشود و به دلیل فیبر محلول بالای آن باعث بهبود سرعت عبور مواد غذایی از دستگاه گوارش میشود.
آگار
نوعی ترکیب پلی‌ساکاریدی از دیواره سلولی گونه‌های خاص جلبک دریای قرمز استخراج میشود. کیفیت استخراج این پلی‌ساکارید بر خاصیت چسبندگی و تشکیل ژل آن بستگی دارد. خاصیت پیوندهای هیدروژنی این پلی‌ساکاریدها با آب و تشکیل ژل باعث شده به‌عنوان پلت بایندر در صنعت خوراک آبزیان ایفای نقش کند.
پلت بایندر A-Bind شرکت سپهر ماکیان فرتاک
در تولید خوراک باکیفیت، راز موفقیت انتخاب مناسب‌ترین پلت بایندر است. شرکت سپهر ماکیان فرتاک با اتکا به تجربه و دانش محققین خود در حوزه تکنولوژی خوراک اقدام به تولید پلت بایندر غیر رسی A-Bind از ترکیبات (نشاسته ذرت، گلوتن گندم، صمغ گوار و رزین‌های طبیعی) برای افزایش کیفیت و قوام پلت نموده است. پلت بایندر غیر رسی A-Bind به دلیل ساختار ترکیبات آن، حاوی ترکیبات طبیعی مغذی بوده که با حداقل دریافت رطوبت (15-16%) و دما (75 درجه سانتی‌گراد) در فرآیند کاندیشنینگ موجب بهبود کیفیت خوراک تولیدی، کاهش استهلاک و مصرف انرژی دستگاه کاندیشنینگ و کاهش میزان خاکه تولیدی خوراک میشود. به دلیل دز مصرفی پایین فضای جیره برای سایر مواد مغذی جیره باز بوده و باعث بهبود عملکرد و ضریب تبدیل میشود.
