طبق تعریف (leter celi et al ,2017) سلامت دستگاه گوارش به معنی تعادل و همزیستی بین میکروارگانیسم ها و مورفولوژی دستگاه گوارش به گونه ای که تداخلی در سلامت و عملکرد رشدی میزبان نداشته باشد.
وبینار سلامت دستگاه گوارش از دیدگاه تغذیه
ارائه: دکتر مجید علیایی عضو هیات علمی دانشگاه تبریز
مدت زمان وبینار: 110 دقیقه
زمان برگزاری وبینار: 25 آبان 1401
عوامل تأثیر گذار بر عملکرد دستگاه گوارش:
سلامت و عملکرد دستگاه گوارش به طور مستقیم بر هضم و جذب مواد مغذی، وضعیت سیستم ایمنی و رشد حداکثری میزبان تأثیر می گذارند. عواملی گوناگونی نظیر خود میزبان ( ژنتیک پرنده،گونه پرنده، نژاد و جنسیت)، عوامل محیطی (آب و هوا، تغییرات جغرافیایی، تراکم گله، دمای پرورش، برنامه نوری و مدیریت بستر)، جمعیت میکروبی دستگاه گوارش، سلامت دستگاه گوارش، مدیریت دسترسی و بالانس خوراک بر عملکرد بهینه دستگاه گوارش نقش دارند.
عملکرد دستگاه گوارش
هر گونه اختلال در جذب مواد مغذی سلامت دستگاه گوارش را به خطر می اندازد. یکپارچگی مخاط دستگاه گوارش به عنوان سد فیزیکی در مقابل پاتوژن ها عمل کرده و موجب ارتقاء پاسخ ایمنی ذاتی پرنده و تعادلی بین عوامل التهابی و ضد التهابی است.
دستگاه گوارش بیشترین سطح تماس با عوامل بیماری زا را دارد. عملکرد دستگاه گوارش مستقیمأ سلامت روده را تحت تأثیر قرار می دهد. هرگونه تغییر در سلامت دستگاه گوارش موجب تداخل در هضم و جذب مواد مغذی خوراک و افت عملکرد رشد طیور می شود.
اثرات عدم تعادل جمعیت میکروبی دستگاه گوارش
با تغییر جمعیت میکروبی دستگاه گوارش می توان عملکرد و مورفولوژی دستگاه گوارش طیور را بهبود بخشید. برهم خوردن تعادل جمعیت میکروبی موجب هضم و جذب ضعیف مواد مغذی، افت عملکردی، کاهش یکنواختی گله، افزایش تلفات، افت کیفیت بستر و هوای سالن پرورشی و در نهایت شرایط برای عملکرد ضعیف گله فراهم می شود.
تفاوت دستگاه گوارش طیور با پستانداران
دستگاه گوارش طیور در مقایسه با پستانداران طول کوتاه تر، ظرفیت و مدت ماندگاری کمتر خوراک را دارد.
بخش های مختلف دستگاه گوارش:
دستگاه گوارش شامل چینه دان، پیش معده، سنگدان، روده کوچک (دئودنوم، ژژنوم و ایلئوم) و روده بزرگ (سکوم، کولون و رکتوم ) می باشد.
راهکارهای بهبود سلامت دستگاه گوارش طیور
عملکرد های معده طیور
عمل هضم مواد خوراکی در دستگاه گوارش طیور توسط پیش معده (معده غده ای) و سنگدان (معده عضلانی) صورت می پذیرد. به دلیل ترشحات اسیدی در پیش معده pH سنگدان و پیش معده در محدوده 5/2 الی3 می باشد. مدت توقف خوراک در پیش معده 45 دقیقه و سنگدان 2 الی 3 ساعت است. مواد غذایی در پیش معده پس از مخلوط شدن با اسید و پپسین (آنزیم های تجزیه کننده پروتئین) وارده سنگدان شده و به قطعات ریز تر تبدیل می شوند. پیش معده با ترشحات خود موجب یکپارچگی سد فیزیکی دستگاه گوارش، فعالیت ضدمیکروبی و کاهش التهاب در دستگاه گوارش می شود.
عملکرد روده کوچک
مواد غذایی در روده کوچک به کمک ترشحات پانکراس و سلول های روده ای جهت جذب بهتر مواد مغذی به قسمت های خیلی ریزی تبدیل می شوند. مدت زمان توقف خوراک در روده کوچک حدودأ 5/2 ساعت است.
عملکرد روده بزرگ
بهبود جذب آب و تناسب جذب NaCl در انتهای روده بزرگ می باشد. به کمک باکتری های تخمیر کننده پلی ساکاریدهای ساکن در روده بزرگ، اسیدهای چرب فرار در روده بزرگ تولید می شوند. از جمله واکنش های دیگر روده بزرگ می توان به کاهش ترکیبات نیتروژن، سنتز ویتامین ها و تقویت سیستم ایمنی اشاره کرد.
مواد غذایی غیر قابل هضم پس از مصرف توسط پرنده دو سرنوشت متفاوت دارند:
- از طریق مدفوع دفع می شوند.
- با ورد به سکوم و تبدیل به اسیدهای آلی، اسیدهای چرب کوتاه زنجیر و ویتامین ها توسط پرنده جذب و مورد استفاده قرار می گیرند.
اثرات تغذیه زود هنگام تغذیه خوراک در جوجه ها
در مبحث پرورش طیور تغذیه زود هنگام بسیار حائز اهمیت می باشد. زیرا؛ بیشترین نرخ رشد روده در 5 الی 7 روز اولیه پس از هچ، افزایش 4 برابری طول روده و 7 الی 12 برابری وزن روده در 12 روز اولیه رشد، روند تکاملی رشد ویلی های دئودنوم در 7 روزگی و ویلی های ژژنوم و ایلئوم در 14 روزگی موجب افزایش ظرفیت هضمی و جذب دستگاه گوارش شده است. بنابراین با کاهش مصرف و دسترسی دیرتر جوجه ها به خوراک توسعه دستگاه گوارش مختل و هضم و جذب مواد مغذی کاهش خواهد یافت.
جمعیت میکروبی دستگاه گوارش
هرگونه تغییر در جمعیت میکروبی دستگاه گوارش اثرات نامطلوبی بر کارایی سیستم ایمنی دارد. جمعیت میکروبی متعادل سد محافظتی متعادلی با اتصال به دیواره پوششی انتروسیت ها ایجاد کرده و فرصت اتصال و کولونیزاسیون باکتری های بیماری زا را سلب می کند. میکروارگانیسم های مفید دستگاه گوارش با تولید ویتامین های گروه B وk ، اسیدهای چرب کوتاه زنجیر( استیک، بوتیریک، پروپیونیک) و اسیدهای آلی ( لاکتیک و باکتروسین ها) اثرات مثبتی بر دستگاه گوارش دارند.
عوامل اثرگذار بر توسعه میکروارگانیسم های دستگاه گوارش
رشد و تکثیر میکروارگانیسم های دستگاه گوارش بسته به عواملی همچون نژاد پرنده، محل حضور میکروارگانیسم ها، ژنتیک، شرایط پرورشی، جنسیت، جیره غذایی، وضعیت بهداشتی، دمای پرورش، بستر و موقعیت جغرافیای متفاوت می باشد.
میکروارگانیسم های غالب در هر بخش دستگاه گوارش
باکتری های غالب دستگاه گوارش در سنین مختلف متفاوت بوده اما به طور کلی در چینه دان (Lactobacillus, Bifidobacterium)، روده باریک به ویژه ژژنوم ( Lactobacillus,Enterococcus,Clostridium)، ایلئوم ( Lactobacillus,Enterococcus,Clostridium,Turicibacter) و سکوم (Clostridium, Enterococcus,Bacillus, Ruminococcus) می باشند.
استراتژی های مربوط به افزایش سلامت دستگاه گوارش طیور
با کمک افزودنی ها در خوراک می توان استرس ها و عوامل التهاب را در طیور را کاهش داد. از جمله از این افزودنی ها می توان به پروبیوتیک ها، پری بیوتیک ها، سین بیوتیک ها، آنزیم ها، اسیدهای آلی، توکسین بایندر ها، روغن های گیاهی و بالانس دقیق جیره اشاره کرد.
اثرات پروبیوتیک ها
پروبیوتیک ها با حذف رقابتی میکروارگانیسم ها، تولید مواد ضد میکروبی، کاهش اتصال پاتوژن ها به مخاط روده، بهبود عملکرد سد پوششی، بهبود ترشح LgA و تقویت سیستم ایمنی بر سلامت دستگاه گوارش کمک می کنند.
معیار های انتخاب پروبیوتیک ها
انتخاب محصولات پروبیوتیک باید بر مبنای سلامت سویه های باکتری ها، منشأ طیوری سویه های پروبیوتیک، خصوصیات مشترک شان و تاریخچه سودمندی از استفاده را داشته باشند.
اثرات پری بیوتیک ها
پری بیوتیک ها به عنوان پلی ساکاریدها و الیگوساکاریدهایی با منشأ گیاهی، سنتز هیدرولیز آنزیمی و یا از دیواره سلولی مانان الیگوساکارید تولید می شوند. این مواد به عنوان غذای باکتری های مفید فعالیت می کنند. باکتری های مفید با تخمیر پری بیوتیک ها و تولید متابولیت های حاصله موجب تقویت سیستم ایمنی، کمک به جذب مواد هضمی، افزایش مقاومت در مقابل پاتوژن ها و افزایش سلامت دستگاه گوارش نقش دارند.
اثرات سین بیوتیک ها
سین بیوتیک ها از ترکیب پروبیوتیک ها و پری بیوتیک ها حاصل می شوند و با مکانسیم حذف رقابتی، تولید ویتامین ها، تولید مواد ضد میکروبی و آنزیم ها موجب تحریک و یا تعدیل پاسخ های ایمنی در دستگاه گوارش می شوند.
یک پاسخ
خوشحالی را ارزو دارم همکار گرامی . همیشه ارزوی موفقیت دارم