کاربرد اسیدیفایر در خوراک آبزیان

محرک های رشد آنتی بیوتیکی در گذشته، دارای نقش های تغذیه ایی موثری در خوراک آبزیان بودند. اما با توجه به اثرات سوء آنتی بیوتیک ها در آبزیان (ایجاد مقاومت باکتریایی و آلودگی آب مزرعه پرورشی) استفاده از آن ها در خوراک توسط اتحادیه اروپا منع شد. با اعمال این محدودیت ها، پرورش آبزیان با چالش های متعددی از جمله در گیری با انواع بیماری ها مواجه شد. با توجه به گسترش سریع صنعت آبزی پروری و نیاز به تولید پایدار، ترکیبات اسیدهای آلی و نمک های آن ها جایگزین های مناسبی برای انواع آنتی بیوتیک ها، بدون تأثیرات مخرب هستند.

مقدمه:

صنعت آبزی پروری، یکی از سریع ترین صنایع رو به رشد پروتئین حیوانی می باشد. با توجه به افزایش جمعیت جهانی انسان ها و در نتیجه آن، افزایش تقاضا برای خوراک، صنایع تولید غذای انسانی باید با سرعت بیشتر و حجم بالاتری تولید داشته باشند تا پاسخگوی نیاز های تغذیه ایی باشند. برای داشتن یک تولید مطلوب و پایدار باید شرایط تغذیه و محیط پرورشی آبزیان به گونه ایی باشد که گونه های پرورشی کمتر درگیر بیماری شوند، فیله بهتری تولید کنند و حتی با بهبود سیستم گوارشی طول دوره پرورشی کوتاه تری نیز داشته باشند. در گذشته از آنتی بیوتیک ها به عنوان محرک رشد استفاده می کردند که با توجه به اثرات سوء آن ها بر سلامت گونه پرورشی مانند: ایجاد مقاومت باکتریایی، آلودگی آب سیستم پرورشی و آسیب به انسان و محیط زیست استفاده از آنتی بیوتیک ها توسط اتحادیه اروپا منع شد. بنابراین به جهت بهبود رشد و افزایش زنده مانی ماهی و میگو ها یافتن جایگزین مناسب آنتی بیوتیک ها امری ضروری است. اسیدهای آلی و نمک های آن ها، با دارای بودن خواصی مانند بهبود رشد، بهبود ایمنی، بهبود مصرف خوراک و… می توانند جایگزین های مناسبی برای آنتی بیوتیک ها باشند. انواع مختلف اسیدهای آلی عبارتند از: اسید سیتریک، اسید استیک، اسید لاکتیک، اسید پروپیونیک، اسید فوماریک، اسید فرمیک، اسید بوتیریک و نمک های آن ها. هر کدام از اسیدهای آلی براساس خواص فیزیکی و شیمیایی خود طیف فعالیت های گسترده ایی از جمله بهبود دستگاه گوارش، تاثیر بر سیستم ایمنی، خواص ضدمیکروبی، بهبود pHو بهبود ضریب تبدیل غذایی با ایجاد خوشخوراکی را دارند. مجموع این عوامل ابزار مناسبی برای رسیدن به تولید مناسب، ایمن و اقتصادی در خوراک آبزیان (ماهی و میگو) خواهد شد. در این مقاله به بررسی خواص و نحوه اثرگذاری اسیدیفایر ها مانند A-CID aqua می پردازیم.

تغذیه آبزیان و بررسی استفاده از افزودنی های خوراک در آن

اسیدیفایرها:

اسیدهای آلی، ترکیبات آلی با یک یا چند گروه کربوکسیل (-COOH) هستند. این نوع اسیدها معمولا به عنوان اسیدهای چرب کوتاه زنجیر، اسیدهای چرب فرار یا اسیدهای کربوکسیلیک ضعیف شناخته می شوند. برخی از اسیدهای آلی، توسط انواع مختلفی از باکتری ها از طریق تخمیر میکروبی کربوهیدرات ها تحت شرایط و مسیرهای متابولیکی مختلف تشکیل می شوند. برخی دیگر به صورت طبیعی در روده انسان و حیوانات وجود دارند و بعضی از اسیدهای آلی در طبیعت در بافت های گیاهی یافت می شوند. باتوجه به این نکته که هرکدام از این اسیدها دارای خواص متفاوتی می باشند، در نتیجه مخلوطی از انواع این اسیدهای آلی دارای اثرات بسزایی برروی ارگان های مختلف بدن مانند سیستم گوارش، سیستم ایمنی و…هستند.

فواید اسیدیفایر ها در آبزیان:

بهبود کیفیت و ماندگاری خوراک:

خوراک آبزیان به دلیل بالا بودن مقادیر پودر ماهی، پودر گوشت، روغن ماهی و… در تمامی مراحل مانند آماده سازی، حمل و نقل، انبارداری و مصرف مستعد آلودگی با انواع باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها هستند. اسیدهای آلی از طریق کاهش pHخوراک، رشد باکتری های گرم منفی را مهار می کنند. ترکیب اسید فرمیک و پروپیونیک، در دز 1% نیز موجب از بین رفتن E.coli موجود در پودر ماهی خواهد شد. تمامی این عوامل در نهایت موجب بهبود کیفیت فیزیکی و ماندگاری بیشتر خوراک خواهند شد.

بهبود سلامت دستگاه گوارش:

اسیدیفایرها موجب کاهش pHدستگاه گوارش خواهند شد. هنگامی که دستگاه گوارش اسیدی می شود، ترشح آنزیم های پانکراس (تریپسین، لیپاز و آمیلاز) بهبود می یابد، رشد باکتری های مضر محدود شده و باکتری های مفید دستگاه گوارش بهتر عمل خواهند کرد. همچنین اسیدیفایرها موجب یکپارچگی سد روده و بهبود جذب مواد مغذی می شود. فلس ها، خارجی ترین لایه بدن آبزیان هستنذ که در بسترهایی از جنس استخوان قراردارند. اگر بدن آبزی بتواند به میزان کافی کلسیم را از خوراک جذب کند، در ساخت فلس ها و یا ترمیم آن ها به عنوان اولین خط دفاعی بدن موفق خواهد بود. همچنین در دوره تولید مثلی، بدن نیاز کلسیمی خود را از خارجی ترین لایه یعنی فلس ها تأمین می کند. اگر کلسیم به میزان کافی در بدن برای جبران وجود نداشته باشد باعث شل شدن و ریختن فلس ها شده که در نتیجه آن منجر به بروز انواع بیماری ها خواهد شد. رشته های آبششی که محل اصلی تبادل گازهای تنفسی و تنظیم فشار اسمزی در ماهیان هستند، داخل محفظه ایی از جنس استخوان به صورت رشته ایی محافظت می شوند. برای ساخت و استحکام این استخوان ها، نیاز به جذب کلسیم می باشد. پوشش خارجی میگوها از جنس کیتین می باشد که بخش اعظم آن از کلسیم تشکیل شده است. اگر میگو نتواند به خوبی کلسیم را از خوراک جذب کند، در مراحل پوست اندازی دچار مشکل خواهد شد که در نتیجه موجب عدم رشد کافی و یا بیماری خواهد شد. A-CID aqua با دارا بودن اسیدهای آلی و نمک های آن ها، از طریق بهبود جذب مواد معدنی نظیر کلسیم در ساخت فلس، کمان های آبششی، کیتین و… به ماهی ها و میگو ها کمک خواهد کرد.

بهبود متابولیسم:

اسیدهای آلی، به عنوان منبع انرژی در مسیرهای مختلف متابولیکی مانند تولید ATP نقش بسزایی دارند. انرژی حاصل از اسیدیفایرها به صورت کامل در مسیرهای سنتزی مصرف می شود. به عنوان مثال انرژی اسید پروپیونیک یک تا پنج برابر بیشتر از گندم است.

تاثیر اسیدیفایر ها بر هضم و جذب خوراک

بهبود سیستم ایمنی:

ماهی ها دارای سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی هستند، اما میگوها تنها دارای سیستم ایمنی ذاتی می باشند. در آبزیان، ایمنی ذاتی کاربرد بیشتری در از بین بردن عوامل بیماری زا و پاتوژن ها دارد. موکوس در آبزیان، با دارا بودن لیزوزیم جزء اولین خط دفاعی بدن می باشد. اسید فرمیک موجود در A-CID aqua موجب افزایش سطح لیزوزیم در موکوس خواهد شد. اجزای مهم ایمنی ذاتی عبارتند از: پروتئین سرم، آلکالین فسفاتاز و فنول اکسیداز که اسید سیتریک موجود در A-CID aqua موجب تولید و بهبود فعالیت این ترکیبات خواهد شد. باکتری های خانواده ویبریو عامل اصلی ایجاد بیماری در میگو ها هستند. اسید فرمیک مؤثرترین ماده برای از بین بردن باکتری های ویبریو است. اسیدهای آلی به صورت کلی از طریق بهبود میکروبیوتای روده، تحریک انتخابی سویه های باکتریایی قوی، کاهش تعداد پاتوژن ها (از طریق آسیب به سیستم سنتز پروتئین، آنزیم های متابولیک و ترکیبات ژنتیکی) با کاهش pHموجب بهبود سیستم ایمنی خواهند شد.

بهبود ضریب تبدیل:

کاهش ضریب تبدیل خوراک، در بحث پرورش آبزیان برای رسیدن به تولید پایدار بسیار قابل توجه است. اسیدهای آلی از روش های مختلفی مانند بهبود جذب مواد معدنی و مغذی، دناتوره کردن پروتئین ها، افزایش رشد اپیتلیوم روده و افزایش خوشخوراکی موجب مصرف بیشتر غذا در هر وعده خواهد شد که در نتیجه منجر به بهبود رشد و کاهش ضریب تبدیل می شود.

باتوجه به مزایای ذکر شده از اسیدهای آلی، برای رسیدن به یک تولید پایدار، سالم و عاری از هرگونه آلودگی و بیماری استفاده از این افزودنی ها در خوراک آبزیان بسیار حائز اهمیت می باشد.

اثر اسیدهای آلی در آبزیان