اسیدی فایر مخلوط در دان یا آب ترکیبی از اسیدهای آلی است که موجب بهبود عملکرد و سلامت طیور می شود. در این فیلم آموزشی به نکاتی در رابطه با نقش اسیدی فایر در سلامت و عملکرد طیور و نکات قابل توجه در استفاده از آن در تغذیه طیور پرداخته شده است.
نقش اسیدی فایر در سلامت دستگاه گوارش و عملکرد طیور
فیلم سمینار آموزشی نقش اسیدی فایر در سلامت دستگاه گوارش و عملکرد طیور
سخنران: دکتر امیرعلی صادقی
مدت زمان فیلم: 40 دقیقه
زمان : 22 دیماه 1401، هفتمین فیداکسپو تهران
مکان: تهران، بوستان گفت و گو
اسیدآلی چیست؟
اسیدی فایر یا ترکیبت اسیدهای آلی، ترکیباتی با خاصیت اسیدی با گروه عاملی کربوکسیلیک هستند. و با توجه به pH، pka اسید عملکرد متفاوتی دارند.
به طور کلی اسیدهای آلی به سه دسته تقسیم می شوند:
- اسیدهای آلی کوتاه زنجیر (معمولأ 6 کربن و کمتر)= فرمیک اسید، استیک اسید، بوتیریک اسید، سیتریک اسید، پروپیونیک اسید، مالیک اسید
- اسیدهای آلی متوسط زنجیر (معمولأ 7 کربن و بعضأ تا 10 کربن)= اسید کاپرویک، اسید کاپرلیک، اسید لائوریک
- اسیدهای آلی بلند زنجیر (معمولأ 11 الی 12 کربن بالاتر)=
معمولأ اسیدهای آلی مورد استفاده خوراک و آب مصرفی طیور، از دسته اسیدهای آلی کوتاه زنجیر و تا حدودی متوسط زنجیر می باشند. در حال حاضر در تمام دنیا از اسیدهای آلی به عنوان محرک رشد استفاده می شود. در اروپا تقریبأ پس از سال 2006 ممنوعیت مصرف آنتی بیوتیک ها، بیشترین مصرف اسید های آلی به عنوان محرک رشد نسبت به سایر کشورها ثبت شده است.
مقاله پیشنهادی: اسیدی فایر و اثر آنها بر هضم و جذب و متابولیسم خوراک در طیور
مفهوم سلامت دستگاه گوارش
از نظر بقراط تمام بیماری های دستگاه گوارش از دستگاه گوارش نشئت می گیرند. در واقع جمعیت و سلامت دستگاه گوارش می تواند بر سلامت مغز، اندوکرینی، تولیدمثلی، سیستم تنفسی و حتی به صورت مستقیم و غیر و مستقیم بر سیستم استخوانی بدن تأثیر می گذارند.
ویژگی های دستگاه گوارش سالم در طیور
- هضم و جذب کارآمد خوراک
- توسعه مناسب ساختار ماکرو و میکرو ویلی های دستگاه گوارش
- وضعیت اکسیداتیو
- سیستم اندوکرین کارآمد
- سد فیزیکی کارآمد و موثری در مقابل پاتوژن ها
- وضعیت التهابی متعادل
- جمعیت میکروبی کارآمد و متعادل
- وضعیت ایمنی کارآمدی داشته باشد
شاخص سنجش سلامت دستگاه گوارش
برای بررسی وضعیت سلامت و کارآیی دستگاه گوارش می توان از رنگ روده (روده سالم رنگ صورتی دارد)، عضلات مناسب، ساختار میکرو ویلی های روده، قوام مناسب محتویات روده، شکل مدفوع، قوام و رنگ مدفوع (مدفوع تولیدی ساختار نیمه جامد با کلاهک سفید اسید اوریک با رنک کاهی تیره تا قهوه ای روشن) تفاوتش را با دستگاه گوارش درگیری شناسایی کرد.
امروزه به دلیل استفاده از سویه های پرورشی با سرعت رشد بالا و مصرف خوراک بیشتر، باید هضم و جذب مواد مغذی نیز افزایش یابد. پس از ممنوعیت مصرف آنتی بیوتیک ها در بسیاری از کشور های جهان، طیور نسبت به برخی از ضد کوکسیدیوز ها مقاومت پیدا کرده اند. همچنین به دلیل افزایش قیمت نهاده های اصلی (ذرت و سویا) استفاده از محصولات فرعی در جیره افزایش یافته و در عین حال، ترکیب نهاده های اصلی در جیره نوسان دارد. در مجموع این عوامل، موجب بروز اختلال در سلامت دستگاه گوارش پرندگان شده است.
از لحاظ سلامت دستگاه گوارش دوره های مهم و بحرانی در طیور می توان به: دوره پیک چرخه کوکسیدیوز (14 تا 20 روزگی)، پیک سندروم عبور خوراک (3 تا 21 روزگی)، پیک تورم روده نکروتیک (18 تا 28 روزگی) را نام برد. اما در مجموع در بازه زمانی 14 تا 28 روزگی بیشترین بروز عدم سلامت دستگاه گوارش می باشد.
نقش اسیدهای آلی در سلامت دستگاه گوارش
پس از مصرف اسیدهای آلی، pH دستگاه گوارش اسیدی شده و به طور مستقیم و غیر مستقیم جمعیت پاتوژن ها کاهش می یابد. اسیدهای آلی با بهبود مورفولوژی و ساختار دستگاه گوارش و موجب افزایش ترشح آنزیم های گوارشی در بهبود هضم و جذب مواد مغذی می شوند. همچنین با بهبود جذب مواد معدنی در افزایش سیستم ایمنی و تولید مثلی طیور می شوند.
عمده پاتوژن ها در pH بالای دستگاه گوارش (اشرشیاکلای 4/4 pH =، کلسترودیوم pH =6-7/8، سالمونلا pH =6-7/8، استافیلوکوک pH =6/8-7/8) رشد می کنند. با اسیدی کردن محیط دستگاه گوارش پاتوژن های مضر قادر به رشد و تکثیر نخواند بود و باکتری های گرم مثبت با حذف رقابتی امکان فعالیت بیشتری در دستگاه گوارش خواهند داشت.
در آزمایش انجام شده توسط دکتر صادقی بر محصول A-CID شرکت سپهر ماکیان فرتاک در کنار چند محصول اسیدی فایر خارجی دیگر، pH محصول اسدیفایر A-CID(3/45) و مابقی تیمارها در محدوده 1/4 تا 9/4 ثبت شده است. در کل دوره پرورش (0-40 هفته) با دز مصرف 3 کیلوگرم در تن خوراک A-CID شاهد افزایش وزن روزانه نسبت به سایر گروه های آزمایشی، افزایش وزن اندام ها و بهبود بیان ژن های دخیل در التهاب و جذب متابولیسم اسیدهای چرب را در مقایسه با گروه شاهد بوده ایم.
تأثیر مستقیم اسیدهای آلی در نابودی پاتوژن ها
پس از تفکیک گروه های کربوکسیلیک اسیدهای آلی در داخل سلول پاتوژن ها به یون هیدروژن و بار منفی (RCOO–) داخل سلول باکتر تجمع یافته و با صدمه به RNA باعث مرگ باکتری می شوند. یون هیدروژن آزاد شده در داخل سلول باکتری موجب کاهش pH محیط سلول می شوند. سلول باکتری با تلاش در جهت خنثی کردن محیط و پمپ یون هیدروژن مازاد، مصرف انژی سلول افزایش یافته و باکتری ضعیف می شود.
تأثیر اسیدی فایر بر مورفولوژی دستگاه گوارش
برخی از اسیدهای آلی خصوصأ اسیدبوتیریک می تواند در با بهبود رشد و تکثیر پرزهای روده در افزایش هضم و جذب مواد مغذی موثر هستند. این دسته از اسیدهای آلی علاوه برافزایش طول پرز روده، سطح پرز میکرو ویلی های روده می شود.
تأثیر اسیدی فایرها بر سیستم تولید مثلی
در دستگاه گوارش هضم و جذب مواد مغذی به کمک آنزیم ها صورت می پذیرد. هر آنزیم برای حداکثر فعالیت خود بسته به pH، دما و غلظت خاص محیط دستگاه گوارش دارد. به طور مثال آنزیم پپسین در pH پایین حداکثر فعالیت خود را اعمال می کند. این آنزیم آغازگر زنجیره هضم و پروتئین می شود.
تأثیر اسیدی فایرها بر سیستم ایمنی
در مطالعات انجام شده یکسری متابولیت های میکروبی مثل اسیدهای چرب زنجیره کوتاه از طریق سیگنال می توانند موجب تقویت و تحریک سیستم ایمنی می شوند. این سیگنال ها در نهایت موجب افزایش غلظت ایمونوگلوبین و افزایش وزن اندام های ایمنی، وایت پلاسل ها، پروتئین سرم آلبومین ها و افزایش تولیت آنتی بادی و بهبود سیستم ایمنی پرنده می شوند.
با اثرگذاری اسیدهای آلی بر سیستم ایندوکرینی موجب تقویت سیتم ایمنی پرنده می شوند. در مطالعات انجام شده میزان 2 کیلوگرم در تن خوراک اسیدی فایر در باروری 35 الی 40 هفتگی موثر بوده اند.
عوامل موثر بر کارآیی اسیدهای آلی
- Pka اسید
- شکل شیمیای اسید اسید، نمک، پوشش دار، غیرپوشش دار
- وزن مولکولی
- MIC (حداقل غلظت ممانعت کنندگی)
- گونه حیوانی
- محل اثرگذاری اسید
- ظرفیت بافری خوراک
هر اسیدی فایر با هدف خاصی طراحی شده است. اسیدهای مختلف اثرات مختلفی بر روی میکروب ها دارند. همچنین دز مصرف اسید بسته به ترکیب جیره متفاوت می باشد. با بهبود کارآیی اسیدیفای باید ملاحضات جیره ای (ظرفیت بافری خوراک) و ظرفیت بافری اسید محاسبه و مدنظر باشد. در مجموع ظرفیت بافری مطلوب جیره های خوراک طیور 450 میلی اکی والان می باشد.
توصیه ها در زمان مصرف اسیدی فایر
برای بهبود اثرگذاری اسیدی فایر حتمأ به نوع پوشش دار اسید و در صورت غیر پوشش دار بودن اسید، ترکیب اسید با عصاره گیاهی لحاظ شود.
در صورت وجود NSP در خوراک حتمأ برای کاهش جمعیت میکروبی دستگاه گوارش در جیره اسیدهای آلی استفاده شود.
درصورت استفاده از آنزیم فیتاز بهتر است از اسیدهای آلی برای کاهش pH محیط و جلوگیری از باند مجدد کاتیون ها با فیتات استفاده شود.
در برخی موارد ناچار به استفاده از آنتی بیوتیک در جیره طیور می شویم در این صورت استفاده از پروبیوتیک توصیه نمی شود. برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش ترکیب اسیدی فایر همراه با پری بیوتیک می باشد.
در مزاع پرورشی که دز کلر آب بالا است توصیه می شود از اسیدی فایر محلول در آب استفاده نشود.
