ساعت کاری

شنبه تا پنجشنبه ۰۸:۰۰ - ۱۷:۰۰

تلفن تماس

۰۵۱۳۶۵۱۹۱۰۰

پنج جایگزین کنجاله سویا در تغذیه دام و طیور
پنج جایگزین کنجاله سویا در تغذیه دام و طیور

پنج جایگزین کنجاله سویا در تغذیه دام و طیور

پنج جایگزین کنجاله سویا در تغذیه دام و طیور

شرکت سپهر ماکیان فرتاک

کنجاله سویا چیست؟

سویا دانه ای روغنی است که به میزان گسترده ای در کارخانجات روغنکشی استفاده می شود. محصول جانبی فرایند روغنکشی کنجاله سویا است که امروزه تبدیل به اصلی ترین منبع تامین پروتئین در تغذیه دام و طیور در سراسر جهان شده است. این خوراک منحصر به فرد که بسته به کیفیت دانه اولیه و روش روغنکشی بین 40 تا 50 درصد (یا بیشتر) پروتئین را در خود جای داده است، به علت داشتن میزان بالای دو اسید آمینه لیزین و متیونین، که اسیدهای آمینه محدود کننده ی اصلی در تغذیه طیور هستند قادر است نیاز به پروتئین بدن این حیوانات پرورشی را به میزان زیادی تامین نماید. به همین خاطر مصرف روز افزودن این خوراک را شاهد هستیم، به گونه ای که برآوردها نشان می دهند در سال 2020 میلادی 347 میلیون تن کنجاله سویا در سطح جهان مصرف شده است. همچنین مصرف این خوراک دارای رشد سالانه 2 درصدی بوده و برآورد می شود تا 5 سال آینده یعنی سال 2026 میلادی مصرف سالانه ی کنجاله سویا به بیش از 373 تن در سال برسد. از طرفی محدودیت سطح زیر کشت، نگرانی های زیست محیطی و ظرفیت کارخانجات روغنکشی از عوامل کنترل کننده ی تولید کنجاله سویا است. این امر سبب افزایش قیمت روزافزون این خوراک در سطح جهانی گردیده است.

اهمیت کنجاله سویا در تغذیه دام وطیور

از دیگر سو رشد جمعیت و توسعه ی روزافزون کشورهای در حال توسعه نیاز به مصرف منابع پروتئینی باکیفیت با منشا دام و طیور را در آن ها افزایش خواهد داد. برآوردها نشان می دهند جمعیت جهان تا سال 2050 به 11 میلیارد نفر می رسد که این جمعیت به طور میانگین در رفاه بالاتری نسبت به امروزه زندگی خواهد کرد.

بنابراین استفاده از جایگزین های مناسب برای کنجاله سویا، اگرچه نمی تواند صنعت طیور را کاملا از آن بی نیاز نماید، اما قادر است به اقتصادی تر شدن تولید گوشت مرغ و تخم مرغ کمک کند.

1- سایر کنجاله ها

دانه های روغنی دیگری نیز در صنعت روغنکشی مورد استفاده قرار می گیرند که کنجاله های کانولا یا منداب، کلزا، آفتاب گردان و تخم پنبه، کنجد و تخم کتان اصلی ترین آن ها هستند. کنجاله های کانولا و کلزا در این میان نزدیک ترین ترکیب آمینواسیدی را به کنجاله سویا دارند. این مسئله موجب جایگزینی این کنجاله ها به میزان زیادی در تغذیه انواع دام و طیور گردیده است. در کشور ما نیز کنجاله کلزا به میزان قابل توجهی قابل کشت بوده و از نظر اقتصادی می تواند به صرفه باشد. مصرف کنجاله کانولا به سبب داشتن مواد ضد تغذیه ای از قبیل گلوکوزینولات ها و… دارای محدود است. اما پیشنهاد می شود به صورت نصف نصف با کنجاله کلزا ترکیب شود. کنجاله کلزا اگرچه دارای مواد ضد تغذیه ای خاص خود می باشد، اما می توان با فرایندهای حرارتی و یا بهره گیری از آنزیم های تجزیه کننده به میزان زیادی آن ها را خنثی نمود. سایر کنجاله ها از قبیل کنجاله گلرنگ، تخم کدو، زیتون و … در طیور بهره ی قابل توجهی ندارند اما با استفاده در تغذیه ی نشخوارکنندگان می توانند رقابت آن ها را با طیور در مصرف کنجاله سویا کاهش دهند.

2- حبوبات

حبوبات مانند نخود فرنگی و لوبیا به سبب داشتن پروتئین بالا در تغذیه انسان، به خصوص افراد دارای علایق گیاهخواری استفاده ی بالایی دارد. در دو دهه ی گذشته استفاده از حبوباتی که برای مصرف انسانی مردود شده اند در تغذیه ی دام، طیور و آبزیان رواج یافته است. با این وجود باید به میزان مواد ضدتغذیه ای و همچنین خطر مایکوتوکسین ها در آن ها توجه نمود. اگرچه میزان مواد ضد تغذیه ای در اکثر آن ها قابل توجه نیستند. حبوبات علاوه بر پروتئین، منابع غنی کربوهیدرات ها و انرژی هستند. در تغذیه گاوهای شیری بین 10 تا 20 درصد ماده خشک می توان از آن ها استفاده کرد. اما مقادیر بیش از این ممکن است خطر اسیدوز یا اسهال را در پی داشته باشد. حبوبات قابلیت پلت شدن بالایی را نیز دارند که می تواند به استحکام پلت تولیدی کارخانجات خوراک دام، طیور و آبزیان کمک کند.

3- حشرات

استفاده از حشرات در تغذیه ی دام و طیور به عنوان جایگزینی برای سویا به طور فزاینده ای در حال افزایش است. مزیت نسبی آن اقتصادی بودن، کیفیت بالای تغذیه ای و تولید آسان است. پودر حشرات می تواند تا 80 درصد پروتئین به همراه اسیدهای چرب و پپتیدهای ضد میکروبی را داشته باشند.

حشرات حتی می توانند منابع غنی تری از پروتئین و مواد مغذی برای دام و طیور باشند چرا که به میزان زیادی توسط گونه های مشابه شان که در حیاط وحش زندگی می کنند استفاده می شوند.

از آنجا که حشرات پسماندهای غذایی را برای رشد و تکثیر استفاده می کنند جزو راهکارهای پایدار و سازگار با محیط زیست برای جایگزینی سویا به شمار می آیند. امروزه استفاده از این منابع غنی غذایی در تغذیه دام و طیور در اروپا، استرالیا و امریکای شمالی گسترش یافته است. در ماه های اخیر نیز کمیسیون اروپا پس از مطالعات طولانی مدت اعلام کرد استفاده از محصولات پروتئینی با منشا حشرات هیچگونه خطری را برای دام و طیور در بر نخواهد داشت. اگرچه نگرانی هایی در هنگام استفاده از پسماندهای حیوانی به عنوان منبع غذایی حشرات پرورشی، به خصوص بخش های دستگاه عصبی (مغز و نخاع) به جهت انتقال بیماری هایی نظیر جنون گاوی وجود دارد. بنابراین استفاده از منابع گیاهی و سایر منابع حیوانی قبیل شیر، تخم مرغ، پودر خون و … مجاز به شمار می آید.

4- پسماندهای تخمیری

پسماندهای محصولات تخمیری نیز از دیگر منابع پروتئین جایگزین سویا به شمار می آیند. گندم، جو، ذرت، برنج و سایر غلات با هدف استخراج نوشیدنی های تخمیری و تولید الکل استفاده می شوند. این محصولات دارای قابلیت پلت شدن بالایی هستند. آن ها غنی از فیبر و پروتئین بوده و میزان اندکی کربوهیدرات دارند.

پسماندهای تخمیری غنی از ویتامین ها و مواد معدنی هستند. در تغذیه آبزیان به میزان می توان از این مواد استفاده کرد. اما در هنگام استفاده در خوراک گاوها می توان از کلسیم و اوره نیز برای غنی تر شدن استفاده کرد. اما استفاده از پسماندهای تخمیری به دلیل میزان فیبر بالا در تغذیه مرغ ها محدودیت دارد.

5- پروتئین تک سلولی

پنجمین و آخرین منبع پروتئین جایگزین کنجاله سویا که در این مقاله پیشنهاد می شود استفاده از پروتئین تک سلولی است. در نشخوارکنندگان پروتئین میکروبی که در شکمبه در اثر تخمیر منابع گیاهی صورت می گیرد تامین کننده ی 60 درصد پروتئین مصرفی است که دارای کیفیت بالاتری نسبت به منابع گیاهی از نظر پروفیل آمینواسید ها است. با این وجود منابع غذایی میکروبی می توانند به میزان قابل توجهی در تغذیه ی گاوهای پرتولید استفاده شوند.

مخمرها، باکتری ها و تک یاخته ها می توانند به عنوان جایگزین در تغذیه ی طیور استفاده شوند. اگرچه هم اکنون برخی از باکتری ها تحت عنوان پروبیوتیک در علم تغذیه طیور کاربرد گسترده ای یافته اند که خواص آن ها برای سلامت دستگاه گوارش و جلوگیری از گسترش گونه های میکروبی بیماری زا گزارش شده است.

رشد سریع و تصاعدی مخمرها و باکتریها نشان دهنده ی این است که آن ها جایگزین های اقتصادی و مناسبی برای منابع پروتئینی رایج امروزی هستند. استفاده از تک سلولی ها در تغذیه آبزیان کاربرد بسیاری دارد. همچنین تک یاخته ها در تغذیه طیور می توانند دارای کاربرد باشند که استفاده از آن ها مستلزم استفاده از آنزیم های برون زادی است.

تک سلولی های اتوتروف به سبب توان فوتوسنتز و جذب دی اکسیدکربن که از گازهای گلخانه ای به شمار می آیند امروزه مورد توجه طرفداران دامپروری پایدار قرار گرفته است.

سایر منابع غذایی

استفاده از فراورده های جنبی صنایع غذایی امروزه در تغذیه دام و طیور استفاده ی زیادی را دارد. پسماندهای نشاسته سازی نظیر گلوتن و خوراک گلوتن ذرت، پسماندهای تولید فراورده های دام و طیور از قبیل پودرهای گوشت دام، طیور و ماهی، کارخانجات کمپوت سازی و… می توانند هر یک با در نظر گرفتن ملاحظات تغذیه ای در خوراک انواع دام، طیور و آبزیان مورد استفاده قرار گیرند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *