کنترل مایکوتوکسین ها در کارخانه خوراک دام و طیور

نحوه صحیح یا درست نمونه گیری و کنترل مایکوتوکسین ها یا سموم قارچی در کارخانه های خوراک دام، طیور و آبزیان از جمله دغدغه های مدیران و کارشناسان کارخانه های خوراک است. چرا که با توجه به وابستگی فرایند تولید خوراک به رطوبت، خطر رشد سموم قارچی در محصولات کارخانجات بسیار افزایش می یابد. در این مقاله قصد داریم به اهمیت و نحوه صحیح اجرای اصول نمونه برداری و کنترل مایکوتوکسین ها در کارخانه های خوراک دام، طیور و آبزیان بپردازیم.

مایکوتوکسین چیست؟

مایکوتوکسین ها مواد سمی تولید شده توسط کپک های خاص (قارچ) هستند که می توانند محصولات کشاورزی مختلف از جمله خوراک دام را آلوده کنند. وجود مایکوتوکسین‌ها در خوراک دام می‌تواند منجر به کاهش بازدهی خوراک و مشکلات سلامتی مانند اختلال در رشد، سرکوب سیستم ایمنی و مشکلات تولید مثلی شوند. بنابراین نظارت و مدیریت آلودگی مایکوتوکسین در خوراک برای اطمینان از سلامت و رفاه دام، طیور و آبزیان و جلوگیری از انتقال این سموم به محصولات غذایی با مشتقات حیوانی ضروری است.

مایکوتوکسین چیست

پیچیدگی های موجود در ارزیابی مایکوتوکسین ها

شناسایی و ارزیابی مایکوتوکسین ها در غلات و خوراک به دلیل عوامل متعددی یک چالش است و پیچیدگی های خاصی را دارد. در ادامه، دلایل اصلی این مشکل را بررسی می کنیم.

1- توزیع نابرابر مایکوتوکسین ها

مایکوتوکسین ها به طور یکنواخت در غلات یا خوراک توزیع نمی شوند. رشد قارچ ها به صورت انتخابی رخ می دهد که منجر به تولید سطوح مختلف سم در بخش های مختلف می شود. همچنین نفوذ عوامل مستعد کننده ی رشد کپک ها نظیر رطوبت در تمامی بخش های یک توده یکسان نیست. این توزیع نابرابر می تواند در محل کشت شروع شود و در طول انتقال و ذخیره سازی در خودروهای نقلیه، کشتی ها یا سیلوهای ذخیره سازی ادامه یابد.

2- خطاهای نمونه گیری

تجزیه و تحلیل دقیق نیاز به روش های نمونه گیری مناسب دارد. اگر نمونه گیری، کل توده را نشان ندهد، نتایج ممکن است غلظت مایکوتوکسین را پایین تر از میزان موجود اعلام کنند. خطاهای نمونه گیری می تواند منجر به گرفتن پاسخ منفی کاذب شود، بنابراین پیروی از روش های صحیح بسیار مهم است.

پیش از این در مقاله نمونه گیری از خوراک دام به طور مفصل اصول علمی نمونه گیری در خوراک را توضیح داده ایم. اما نمونه گیری برای سنجش مایکوتوکسین ها مستلزم رعایت نکات دقیق تری است. چرا که ما با اعداد بسیار کوچک تری در مقایسه با سنجش مواد مغذی مواجه هستیم.

روش های نمونه گیری در کارخانه های خوراک دام، طیور و آبزیان

3- تکنیک های آزمایشگاهی

انتخاب تکنیک آزمایشگاهی بر نتایج تأثیر می گذارد. کروماتوگرافی مایع با دقت بالا (HPLC) نسبت به Elisa (الیزا) حساس تر است، بنابراین سطوح کمتر مایکوتوکسین را می تواند تشخیص دهد. تکنیک‌های پیشرفته – مانند کروماتوگرافی مایع همراه با طیف‌سنجی جرمی متوالی (LC/MS/MS) – ویژگی و سرعت مناسبی دارند، در حالی که متابولیت‌ها و مایکوتوکسین‌های متعدد را به طور همزمان تجزیه و تحلیل می‌کنند.

*جهت کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با روش های سنجش مایکوتوکسین ها در خوراک می توانید با بخش تحقیق و توسعه شرکت فرتاک از طریق راه های ارتباطی در تماس باشید.

4- مایکوتوکسین های باند یا ماسک شده

مایکوتوکسین های باند یا ماسک شده جزو عواملی هستند که سنجش این سموم را با چالش مواجه می کنند. آزمایشات مرسوم ممکن است به دلیل تغییرات شیمیایی در ساختار مایکوتوکسین آنها را تشخیص ندهند. علت این تغییرات آنزیم های تولید شده توسط گیاهان در طول رشد است. مایکوتوکسین ها به سایر مواد مغذی مانند قندها (گلوکز)، اسیدهای چرب یا اسیدهای آمینه می چسبند و در نتیجه سنجش آن ها با خطا مواجه می شود.

5- تنوع مایکوتوکسین ها

تنوع مایکوتوکسین ها به علل مختلفی نظیر منطقه جغرافیایی، آب و هوا و نوع ماده مورد نظر متفاوت است. یکی از اشتباهات رایج در کارخانه های خوراک و مزارع پرورشی بسنده کردن به یک یا دو مایکوتوکسین مشهور نظیر آفلاتوکسین برای سنجش میزان سموم قارچی است. در حالی که مایکوتوکسین ها دارای تنوع فراوانی هستند که هر یک از آن ها به نحوه مسمومیت زایی مختص به خود را دارند.

انواع مایکوتوکسین ها

محل و نحوه نمونه برداری برای سنجش مایکوتوکسین ها

برای تعیین اینکه کدام ترکیبات آلوده هستند یا زمانی که سطوح مایکوتوکسین در طی تهیه خوراک در کارخانه تولید خوراک افزایش می یابد، نمونه برداری در مناطق زیر ضروری است:

1-   نمونه برداری از کامیون ها یا واگن های حمل خوراک

برای نمونه برداری از کامیون ها یا واگن های راه آهن که دانه ها را به کارخانه خوراک حمل می کنند:
• از یک گِیج یا میوه شکاف دار با حداقل طول 1.5 متر با حداقل 10 محفظه استفاده کنید.
• از مناطقی که با X در نمودار کامیون نشان داده شده است، نمونه برداری کنید. میله ی  باید تا حد امکان عمیق باشد تا محصول از چندین لایه بار بدست آید.
• اکثر کارخانه های مدرن دارای پروب های پنوماتیک و اتوماتیک هستند که مستقیماً نمونه ها را می گیرند.
• هر چه نقاط نمونه بیشتری داشته باشید، نتایج دقیق تر خواهد بود.

 ارسال نمونه به آزمایشگاه
برای تهیه نمونه نهایی ارسالی به آزمایشگاه، این فرآیند گام به گام را به شرح زیر دنبال کنید:
• از نمونه های گرفته شده از کامیون ها یا خودروهای ورودی، 21 نمونه فرعی 200 گرمی بردارید. (در مجموع 4200 گرم).
• این 4200 گرم را مخلوط کرده و به نصف (2100 گرم) تقسیم کنید.
• نمونه را مجدد مخلوط کرده و دوباره نصف (1050 گرم) کنید.
• از 1050 گرم به دست آمده، 500 گرم را به آزمایشگاه ارسال کنید.

2- در خط تولید خوراک و انبار ذخیره سازی

در طول فرآیند تولید، نمونه های معرف را پس از آسیاب کردن و قبل از مخلوط کردن بردارید. فراموش نکنید که تا زمانی که خوراک تهیه شده در انبار ذخیره است به نمونه برداری ادامه دهید.
برای گرفتن نمونه‌های “دینامیک” یا متحرک مواد در طول فرآیند تولی می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
• سوراخی به قطر تقریبی 5 سانتیمتر در انتهای نوار نقاله ای که مواد خام را برای مخلوط کردن به مخازن ذخیره می‌برد ایجاد کنید.
• یک لوله را با یک دریچه توقف به این سوراخ وصل کنید.
• به ازای هر 30 تن خوراکی که عبور می کند، حداقل 10 کیلوگرم نمونه با باز کردن شیر و گیر انداختن ماده خوراکی از طریق لوله در ظرف نمونه بردارید.
• آماده سازی نمونه را همانطور که برای قسمت پذیرش مواد اولیه توضیح داده شده است (21 نمونه 200 گرمی) ادامه دهید.

نکته: اطمینان حاصل کنید که لوله نمونه برداری برای تمیز کردن به راحتی قابل دسترسی است. همچنین برای جلوگیری از آلودگی و ایجاد خطا در آزمایش ظروف نمونه برداری را بشویید و ضدعفونی کنید.

نقاط نمونه برداری در کارخانه خوراک عبارت هستند از:

1- پیش از ورود به میکسر

2- مخزن محصول نهایی

3- کیسه های محصولی که مدت زمان زیادی را در انبار بوده اند.

3- نمونه برداری از خوراک در دانخوری مرغداری

پس از توزیع خوراک در مزرعه، از روش های خاصی برای نمونه برداری دقیق استفاده کنید. ما 2 روش ممکن را برای نمونه برداری از فیدر در مرغداری ها توصیه می کنیم:
1- یک نمونه 50 گرمی خوراک برای هر 100 متر مربع مرغداری ها بردارید. نمونه ها را مخلوط کرده و تقسیم کنید (همانطور که در بالا توضیح داده شد) تا حجم نهایی 500 گرم برای آزمایش آزمایشگاهی به دست آید.

2- سالن پرورش را به 10 قسمت مساوی تقسیم کنید و در هر قسمت یک نمونه 100 گرمی از یک فیدر بردارید. 10 نمونه 100 گرمی را مخلوط کنید تا 1 کیلوگرم به دست آید. نیمی از این نمونه (500 گرم) را برای آزمایش به آزمایشگاه بفرستید.

نتیجه‌گیری

با توجه به چالش‌های منحصر به‌ فرد مرتبط با تشخیص مایکوتوکسین، اجرای تکنیک‌های نمونه‌گیری مناسب برای به دست آوردن نتایج دقیق بسیار مهم است. پیروی از این دستورالعمل ها تجزیه و تحلیل جامع و کامل را تضمین می کند و به مدیریت موثر مایکوتوکسین در غلات و خوراک کمک می کند.

مناسب ترین راه برای مقابله را مایکوتوکسین ها استفاده از توکسین بایندر مطمئن و با کیفیت است. شرکت سپهر سامان فرتاک توکسین بایندر چندجزئی A-Guard را برای مقابله مطمئن با سموم قارچی ارائه داده است. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان ما از طریق راه های ارتباطی در تماس باشید.

توکسین بایندر – ویژگی هایی که یک توکسین بایندر خوب باید داشته باشد + فیلم