علت ناباروری در گاو شیری از جمله سوالاتی است که ممکن است برای بسیاری از دامداران پیش بیاید. در این مقاله قصد داریم به بررسی برخی از عوامل رایج و راهکارهای مقابله با آن بپردازیم.
علت ناباروری در گاو شیری
علت های آبستن نشدن گاو متنوع هستند. این معضل در برخی از گاوداری ها کمتر و در برخی از آن ها بیشتر مشاهده می شوند. با این حال حتی در گله های صنعتی که نظارت مناسبی بر امر تولید مثل وجود دارد نیز گاوهایی مشاهده می شوند که با مشکل آبستنی مواجه هستند یا در نخستین تلقیح آبستن نمی شوند. عوامل مدیریتی، تغذیه، آلودگی های خوراکی، بهداشت، ژنتیک و فیزیولوژی بدن گاو در آبستن شدن آن نقش دارند. در این مقاله قصد داریم به اصلی ترین علت های عدم آبستنی گاو بپردازیم.
اهمیت آبستنی در گاو
آبستنی در گاوداری های صنعتی یکی از شاخصه های مهم مدیریتی است. چرا که تولید مثل در سودآوری یک گله گاوداری نقش به سزایی دارد. گاوها با افزایش بیش از حد روزهای شیردهی تولید شیر کمتری داشته و وزن آن ها افزایش می یابد. چاق شدن گاوها می تواند آن ها را در آبستنی بعدی نیز دچار چالش کند.
از طرف دیگر گوساله زایی بیشتر یک شاخصه سودآور در گاوداری است. گوساله های ماده بیشتر به معنای افزایش تعداد گاو مولد بیشتر در گله هستند و همچنین آن ها جایگزین گاوهای حذفی می شوند. گوساله های نر نیز به عنوان دام پرواری مورد بهره برداری قرار می گیرند.
عوامل مختلف نظیر عدم آبستنی، ژنتیک، زمان نادرست تلقیح، عدم نگهداری مناسب اسپرم، تلقیح مصنوعی نادرست، مرگ رویان، عفونت ها، تنش گرمایی، مشکلات متابولیکی و… می توانند موجب کاهش نرخ آبستنی شوند. اما در این مقاله می خواهیم به عواملی که رایج تر هستند بپردازیم.
وضعیت سلامت گاو را به دقت ارزیابی کنید
عواملی که سلامت گاو در آستانه تلقیح را تحت تاثیر قرار می دهند شامل سه دسته عمده می شوند.
- ناهنجاری های پس از زایمان
- اثرات ناشی از ناهنجاری های پس از زایمان
- فشار متابولیکی ناشی از تولید و ارتباط آن ها با ناهنجاری های سلامتی
در مطالعه ای که ریبریو و همکاران در سال 2016 انجام دادند ناهنجاری های پس از زایمان شامل جفت ماندگی، متریت، ورم پستان، لنگش، مشکلات گوارشی و تنفسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد اثرات این بیماری ها تا بیش از چهار ماه در عملکرد گاوها باقی می ماند. این تحقیق نشان داد گاوهایی که این ناهنجاری ها را تجربه می کنند به طور متوسط 7 درصد کمتر از هم گله ای های سالم خود باردار می شوند.
بیماری های عفونی اسهال ویروسی گاو و لپتوسپیروز (تب شالیزار) دو بیماری عمده ای هستند که می توانند موجب ناباروری یا از دست رفتن بارداری در روزهای اول شوند. بنابراین واکسیناسیون در برابر این بیماری ها مهم است.
امتیاز شرایط بدنی (شاخصی که نشان گر میزان چاق یا لاغر بودن گاو از نظر ظاهری است) یا همان BCS در هنگام زایمان اهمیت دارد. اما مهم تر از آن کاهش ناگهانی در BCS است. گاوهایی که در اوایل زایمان وزن زیادی را به طور ناگهانی کم می کنند باروری و ماندگاری رویان کمتری دارند. در حالی که گاوهایی که دچار افت وزن شدید نمی شوند در تولید مثل موفق تر خواهند بود.
آیا گاو تخمک گذاری کرده است؟
جدای از هر عامل دیگری، اگر فولیکول گاو تخمک را رها نکند، آبستنی به وقوع نخواهد پیوست. عدم تخمک گذاری وقتی اتفاق می افتند که گاو قادر به رها سازی تخمک به طور نرمال نیست و می تواند نتیجه سلامت ضعیف در دوران پس از زایمان یا تولید بالای شیر در گاوهای مدرن باشد. به طور میانگین حداقل 20 درصد از گاوهای یک گله تا بعد از 60 روز از زایمان تخمک گذاری نمی کنند که این به خاطر کمبود پروژسترون در طول رشد فولیکول است. بنابراین واضح است که وضعیت هورمونی در طول دوره رشد فولیکول بر کیفیت تخمک اثر می گذارد و میزان بیشتر پروژسترون در روزهای نزدیک به تخمک گذاری اثر مثبت بر آبستنی دارد.
آیا گاو با اسپرم با کیفیت تلقیح شده است؟
سلول های اسپرم و تخمک، هردو عمر محدودی در مجرای تولید مثلی دارند. با این وجود سلول های اسپرم باید ساعات زیادی را در مجرای تولید مثل، تا زمان رسیدن به تخمک برای انجام لقاح در اویداکت سپری کنند.
بنابراین زمان صحیح تلقیح مناسب در موفقیت آن بسیار تاثیرگذار است. زمان تلقیح مناسب تابع دو مسئله است. نخست فحل یابی سریع و به موقع و دیگری انجام تلقیح به طور صحیح در زمان مناسب است. زمان مناسب تلقیح در واقع بین 4 تا 16 ساعت پس از مشاهده نخستین علایم فحلی است. روش های سنتی فحل یابی که مبتنی بر ارزیابی چشمی بودند خطاهای زیادی دارند، اما امروزه تکنولوژی های جدیدی نظیر حسگرها و پایش تصویری توانسته اند دقت و میزان فحل یابی را بسیار افزایش دهند.
استفاده از روش های هم زمان سازی فحلی نیز برای مدیریت تولید مثل گله ها رواج دارد. اما انتخاب روش کارآمد و اجرای دقیق و صحیح آن حائز اهمیت است.استفاده از روش های هم زمان سازی فحلی نیز برای مدیریت تولید مثل گله ها رواج دارد. اما انتخاب روش کارآمد و اجرای دقیق و صحیح آن حائز اهمیت است.
در کیفیت اسپرم خریداری شده عوامل مختلفی از قبیل تولید اسپرم با کیفیت توسط گاو نر اسپرم گیری شده، منجمد کردن مناسب و نگهداری صحیح پس از تولید تا هنگام تلقیح تاثیر دارد. تانک اسپرم باید همواره سالم باشد و میزان نیتروژن یا ازت مایع آن دائما بازدید شود. نی اسپرم نیز باید به درستی از حالت انجماد خارج شود که توصیه مناسب آن توسط تامین کننده اسپرم باید ارائه شده باشد.
تلقیح درست توسط تلقیح کار ماهر نیز از مسائل مهم دیگر است که در نرخ آبستنی گله موثر می باشد.
آیا گاو آبستن می شود اما آبستنی از دست می رود؟
از دست رفتن رویان در گاوهای شیری بسیار رایج است و یکی از مهم ترین محدودیت ها برای آبستنی در گاوهای شیری به شمار می آید. لقاح ممکن است بیشتر از آنچه ما فکر می کنیم اتفاق افتاده باشد اما منجر به آبستنی نشود. تحقیقی که توسط ویلتبانک و همکاران در سال 2016 انجام شد نشان داد بیش از 20 درصد از رویان ها پس از 4 هفته نابود می شوند. پس از آن نیز 12 درصد دیگر از رویان ها در روزهای 28 تا 60 پس از تلقیح از دست می روند.
اثرات سموم کپکی را بر آبستنی جدی بگیرید
مایکوتوکسین ها یا سموم قارچی همیشه متهم ردیف اول آلودگی های احتمالی خوراک دام هستند. بخش علوفه شامل علوفه خشک و سیلاژها به شدن در برابر خطر آلودگی مایکوتوکسینی بوده و باید در هنگام خرید، سیلو کردن و نگهداری آن ها دقت نمود. گاوهای شیری پر تولید با مصرف خوراک بیشتر و حساسیت بیشتر به خاطر فشار تولید بالا، بیشتر در خطر هستند. اثرات عمومی این سموم ایجاد تنش اکسیداتیو، تضعیف سیستم ایمنی، کاهش مصرف خوراک و اخلال در سیستم هورمونی هستند.
سم زیرالنون یک مایکوتوکسین غیر قطبی است که توسط قارچ کپکی فوزاریوم تولید شده و بیشترین اثر را بر آبستنی دارد. این مایکوتوکسین در اغلب نهاده های خوراکی گیاهی قابل مشاهده است. از نظر شیمایی زیرالنون تشابه زیادی به هورمون استرودیئول دارد که یکی از هورمون های گاو ماده است. زیرالنون به گیرنده های هورمونی متصل می شود و در چرخه تولید مثلی اخلال ایجاد می کند. به همین خاطر به زیرالنون مایکواستروژن نیز می گویند. این مایکوتوکسین بر خلاف برخی از سموم دیگر که در شکمبه تضعیف می شوند، در اثر فعالیت میکروارگانیسم ها به آلفازیرالنول تبدیل می شوند که شکل خطرناک تر آن است. زیرا آلفازیرالنول تمایلی بیشتر از زیرالنون در اتصال به گیرنده هورمونی دارد. تحقیقات نشان داده اند آلکالوئیدهای ارگوت نیز در ناباروری گاوها موثر دیده شده اند. همچنین آفلاتوکسین نیز زمینه ساز عفونت های رحمی، آبستنی پایین و کیست های تخمدانی است.
بنا بر آنچه گفته شد استفاده از توکسین بایندر چندجزئی با کیفیت که قابلیت بی اثر سازی سموم قارچی متفاوت را داشته و همچنین حاوی مواد حمایت کننده از بدن دام باشد، برای مقابله با اثرات سموم قارچی اهمیت می یابد. محصول توکسین بایندر A-Guard شرکت فرتاک آمیزه ای از موثرترین مواد اولیه جهت جلوگیری از اثرات منفی سموم قارچی بر بدن دام است. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید از طریق راه های ارتباطی با کارشناسان ما در تماس باشید.
