انتخاب دای مناسب برای دستگاه پلت
انتخاب دای مناسب برای تولید خوراک با کیفیت و همچنین کاهش استهلاک دستگاه ضرورت دارد. فرآیند پلت سازی بسیار پیچیده است و پس از سال ها تحقیقات و بررسی های فنی، امروزه تبدیل به یک صنعت پیشرفته شده، عوامل مختلفی بر تولید شکل فیزیکی مناسب خوراک موثر هستند. یکی از آن ها انتخاب دای مناسب برای دستگاه پلت ساز است. در حالی که دای یکی از اقلام استهلاکی بسیار گران قیمت بوده و در تولید بهینه نقش دارد. در این مقاله قصد داریم به نکاتی که در هنگام خرید دای باید به آن ها توجه نمود بپردازیم.
راهکارهای کاهش استهلاک و هزینه های تولید در کارخانه خوراک دام، طیور و آبزیان
جنس مناسب دای خوراک پلت
جنس دای معمولا از جنس استیل کربن، آلیاژ استیل و یا استیل ضد زنگ می باشد و بهترین جنس پیشنهادی برای دای تولید خوراک پلت، فولاد ضد زنگ است. داشتن جنس مناسب دای باعث عمر مفید بیشتر آن و پیشگیری از ورود ذرات زنگ زده به خوراک می شود.
مشخصات مهم دای پلت
هنگام خرید دای اطلاعاتی نظیر قطر و عرض حلقه دای، مشخصات منافذ، نرخ فشرده سازی، جنس دای و طرح برجستگی ها باید مد نظر قرار گیرند. پیش از ورود به هر یک از شاخصه ها لازم است هدف دای در فرایند پلت سازی را بدانیم. پاسخ ساده است؛ شکل دادن مش فرآوری شده در حرارت و تبدیل آن به استوانه پلت. اما عوامل مختلفی باید در این رابطه مدنظر باشد. کیفیت پلت و نرخ خروجی دستگاه دو پارامتر اصلی در کارخانه خوراک است. اگر دای توان فشرده سازی مناسب خوراک را داشته باشد، هر دو این موارد قابل دستیابی هستند. اگرچه همواره اولویت با تولید خوراک با کیفیت فیزیکی مناسب در کنار نرخ خروجی قابل قبول است.
ID: قطر داخلی دای
W: عرض موثر
O: عرض خارجی
قطر منافذ دای
دای انواع مختلفی دارد که نخستین گام در انتخاب آن، دانستن انواع منافذ دای است. قابل توجه ترین ویژگی، قطر منفذ است که بسته به نوع محصول بین 1.5 تا 8 میلی متر باشد. بدیهیست هرچقدر قطر دای کمتر می شود، نرخ خروجی دستگاه پایین تر خواهد آمد، چرا که خوراک فضای کمتری برای خروج از دستگاه خواهد داشت.
راهکار افزایش نرخ خروج پلت از دای ریز این است که تراکم منافذ افزایش یابد. این کار اجازه می دهد خوراک فضای خروجی بیشتری داشته باشد. اگرچه باید توجه داشت در این هنگام جنس مناسب دای بسیار مهم است. چرا که خطر ترک خوردگی یا شکستگی دای افزایش می یابد. نزدیک تر شدن فاصله دای و رولر موجب می شود خوراک با فشار بیشتری وارد منافذ دای شود و خروجی افزایش یابد، اما اگر فاصله دای و رولر بیش از حد کم باشد، استهلاک و فرسایش دای و رولر و احتمال قفل شدن دستگاه افزایش می یابد. معمولا فاصله بین دای و رولر از 0.2 تا 0.5 میلی متر متغیر می باشد. میزان منافذ مسدود شده در دای نیز بر نرخ خروجی خوراک موثر است. بنابراین باید هرچند وقت یک بار دای موجود در کارخانه از نظر منافذ بسته شده بررسی شده و این منافذ دوباره بازگشایی شوند.
منافذ دای امروزه با اشکال متنوعی طراحی شده اند. وجود فضای باز در بخش خارجی دای می تواند به افزایش نرخ خروج خوراک از دای کمک کند. بخشی از خوراک ممکن است در زمانی که دای و رولر با یکدیگر در تماس نیستند به محفظه ی داخلی پلت پرس برگردد که این کار باعث کاهش نرخ خروجی تولید دستگاه می شود.
ضخامت موثر دای چیست؟
ضخامت موثر قسمتی است که فشردگی پلت به طور عمده در آن اتفاق می افتد. بنابراین ضخامت بیشتر به معنی فشردگی بیشتر است. عمومأ هرچقدر ضخامت دای بیشتر می شود (در حالی که قطر دای تغییر نکند)، نرخ خروجی دستگاه پایین خواهد آمد. همچنین انسداد دای، در دای ضخیم بیشتر است. زیرا خوراک موجود در منفذ فشار بیشتری را برای خروج نیاز دارد در مقابل نیرویی که رولر وارد می کند بیشتر مقاومت خواهد کرد. این فشار را می توان با افزایش قطر دای در قسمت خارجی دای که به خروج پلت از دای کمک می کند، کاهش داد. دای دارای ضخامت بالا برای تولید خوراک هایی با قطر دای بیشتر (نظیر خوراک های پایانی جوجه های گوشتی) یا خوراک آبزیان، به خصوص میگو مناسب هستند. چرا که افزایش ضخامت دای اثر مواد اولیه را بر کیفیت خوراک کاهش می دهد. خوراک آبزیان نیز دارای میزان بالای منابع پروتئین حیوانی و چربی است. اما باید توجه داشت در خوراک طیور به دلیل افزایش اصطکاک احتمال وقوع سوختگی دان در هنگام استفاده از دای ضخیم بیشتر خواهد شد. به کار بردن پلت بایندرهای معدنی و افزایش رطوبت در هنگامی که دای ضخیم است موجب افزایش احتمال ایجاد توقف در هنگام تولید می شود. در مقابل آن استفاده از بایندرهای غیر رسی با خاصیت روان کنندگی نظیر A-Bind می تواند ضمن ایجاد استحکام مناسب در خوراک، با کاهش اصطکاک باعث جلوگیری از فرسایش دای، پیشگیری از سوخته شدن خوراک در دای و افزایش راندمان تولید می شوند.
اندازه ذرات بزرگ نیز موجب ایجاد دشواری در هنگام تولید با دای ضخیم تر خواهد شد و بهتر است اندازه ذرات در هنگام استفاده از دای ضخیم کاهش یابد.
بر خلاف دای ضخیم، در صورت استفاده از دای با قطر کمتر اگرچه قوام پلت کاهش می یابد، اما افزایش سرعت تولید، انسداد کمتر، سهولت افزایش رطوبت کاندیشنر، کاهش استهلاک، فشار کمتر به موتور ها، کاهش مصرف انرژی الکتریکی و کاهش احتمال توقف دستگاه می شود.
بنابراین انتخاب دای مناسب بستگی به اهداف تولید و سایر شرایط دستگاه ها دارد.
نسبت قطر به عمق دای L:D
نسبت عمق به قطر دای یکی دیگر از شاخصه های مهم در انتخاب دای است. این نسبت با در نظر گرفتن قطر دای و عمق موثر دای محاسبه می شود. به عنوان مثال اگر قطر دای 4/4 میلیمتر باشد که ضخامت موثر دای آن 45 میلیمتر باشد، این نسبت 10.2 خواهد بود. افزایش میزان L:D موجب افزایش کیفیت فیزیکی خوراک یا PDI خواهد شد. باید توجه کرد هرچقدر که L:D افزایش می یابد، نیاز است که فشار بخار و رطوبت کاهش یابد. چرا که در این حالت مقاومت خوراک داخل دای در برابر رولر افزایش خواهد یافت و ممکن است موجب سر خوردن دای روی رولر با وجود رطوبت عادی شود.
در هنگام انتخاب دای و تنظیم فاصله بین دای و رولر باید به ماهیت خوراک تولیدی توجه نمود. فرمول های خوراکی که دارای فیبر و ترکیبات معدنی بالاتری هستند، فشار بیشتری را به دای وارد می کنند و این مسئله موجب افزایش استهلاک، مصرف برق، کاهش سرعت تولید، انسداد منافذ دای و یا خطر شکستگی دای خواهد شد.
باید توجه داشت آنچه گفته شد مربوط به دای است و در هنگام تولید خوراک پلت باید به مسائل دیگری از جمله استهلاک، مصرف انرژِی، کیفیت فیزیکی، حفظ و ارتقا ارزش تغذیه ای و… توجه داشت. تناسب صحیح میان L:D، دمای کاندیشن و رطوبت برای رسیدن به کیفیت پلت مطلوب لازم است.
