ساعت کاری

شنبه تا پنجشنبه ۰۸:۰۰ - ۱۷:۰۰

تلفن تماس

۰۵۱۳۶۵۱۹۱۰۰

نحوه کنترل کیفی برای کاهش خطای تولید کارخانه خوراک دام، طیور و آبزیان
کارخانه خوراک دام

نحوه کنترل کیفی برای کاهش خطای تولید کارخانه خوراک دام، طیور و آبزیان

اجرای فرایند کنترل کیفی در راستای کاهش خطای تولید خوراک دام، طیور و آبزیان از جمله دغدغه های اصلی تولیدکنندگان خوراک و مدیران فنی خط تولید می باشد. عوامل متعددی موجب ایجاد خطا در تولید خوراک می شوند. در این مقاله قصد داریم به راهکارهای مدیریتی در راستای کاهش خطا در تولید خوراک بپردازیم.

روش اجرای کنترل کیفی برای کاهش خطای تولید کارخانه خوراک دام، طیور و آبزیان

اجرای صحیح فرایند کنترل کیفی و کاهش خطا در تولید خوراک دام، طیور و آبزیان به حفظ کیفیت و اعتماد مشتریان کارخانه کمک خواهد کرد. امروزه با گسترش فناوری هایی نظیر نرم افزارهای جیره نویسی و دستگاه های آنالیز پیشرفته نظیر NIR، می توان به دقت بالاتری در تولید خوراک رسید. با این وجود اختلاف میان آنچه جیره نویس تنظیم می کند و آنچه در کارخانه تولید می شود گاهی به صورت محسوس و یا پنهان مشاهده می شود. بنابراین تولید خوراک با کیفیت ترکیبی از فرمولاسیون مناسب جیره و دقت در تولید خوراک است.

اهمیت کنترل کیفی در کارخانه خوراک

اهمیت بالای کنترل کیفی در فرایند تولید خوراک موفق و کارآمد انکارناپذیر است. برخی از عوامل نقش چالش برانگیزتری در دقت محصول نهایی و به طبع آن تغذیه حیوان خواهند داشت. در میان مسئولیت های متعدد یک کارخانه خوراک، اجرای آنالیزهای دقیق و با برنامه می تواند حفظ میزان کیفیت مواد اولیه و محصول نهایی را تضمین نماید. مدیریت کیفیت صحیح به دنبال آنالیز دقیق مواد اولیه و محصول نهایی خواهد آمد. اگر اهمیت دقت در فرمولاسیون و جیره نویسی را کنار بگذاریم، کنترل کیفی و تولید دقیق مهمترین نقش را در تولید خوراک با کیفیت خواهد داشت. در واقع کنترل کیفی به تولید کننده کمک می کند تا محصول تولید شده را به فرمول داده شده نزدیک تر نماید.

مقاله پیشنهادی: آنالیز خوراک دام و طیور و آبزیان

کنترل کیفی در کارخانه خوراک شامل چه چیزهایی است؟

کنترل کیفی در کارخانه خوراک شامل کنترل های بهداشتی، مجوزهای بهداشتی، انطباق با مقررات و دستورالعمل های دامپزشکی، تمیزکردن و ضدعفونی کردن تجهیزات، کیفیت آب، نگهداری و کالیبراسیون دستگاه ها، به خصوص در بخش توزین و سایر موارد می شود.

اصول جیره نویسی صحیح

یک فرمولاسیون جیره مناسب، در کنار اینکه احتیاجات تغذیه ای حیوان هدف را با توجه به ویژگی های فیزیولوژیکی آن تامین می کند، به رابطه بین مواد مغذی مختلف توجه دارد. به طور مثال میزان چربی، کربوهیدرات، پروتئین، مواد معدنی، ویتامین ها و افزودنی های خوراک تحت تاثیر یکدیگر قرار خواهد گرفت. همچنین ماهیت هر یک از این مواد مورد توجه قرار می گیرد. به طور مثال پروفیل اسیدهای آمینه در پروتئین، نوع چربی ها و ساختار کربوهیدرات ها در بین گونه های مختلف متفاوت هستند.

در شرایط تولید صنعتی، باید به قیمت و در دسترس بودن مواد اولیه توجه کرد. چرا که قیمت، یکی از موارد رقابتی میان کارخانجات خوراک است. جیره نویسی اقتصادی موجب می شود کارخانه به حاشیه سود مناسب تر دست یابد، هزینه های خود را کاهش داده و در جذب مشتریان وفادار توانمندتر باشد.

نقطه شروع یک فرمولاسیون موفق برای خوراک به ترتیب شناخت دقیق از حیوان هدف، احتیاجات و مشخصات فیزیولوژیکی آن است. سپس باید اجزای خوراک را از جنبه های مختلف بررسی کرد تا بتوان با در کنار هم قرار دادن نسبت مناسب آن ها احتیاجات حیوان را تامین نمود. به عنوان مثال قابلیت هضم هر منبع خوراکی در حیوانات مختلف متفاوت است. بنابراین آنالیز شیمیایی به تنهایی برای استفاده از خوراک در جیره کافی نیست.

روش های نمونه گیری در کارخانه های خوراک دام، طیور و آبزیان

تعیین کیفیت مواد اولیه و محصولات نهایی

برای دستیابی به اجرای دستورالعمل ها و مقررات دولتی تولید خوراک و غذا، کنترل کیفی برای تولیدکنندگان، به خصوص زنجیره های تولید اهمیت دارد. برای حفظ کیفیت محصول نهایی باید مدیریت را از کنترل کیفی مواد اولیه آغاز نمود.

نخستین قدم، تدوین یک دستورالعمل برای نمونه گیری از مواد اولیه در بدو ورود و نحوه کدگذاری آن ها است. سپس روش تست و پارامترهای مورد نیاز برای تایید کیفیت هر یک از مواد اولیه باید مشخص شده باشد و به آزمایشگاه مستقر در کارخانه (in house)و یا همکار  (out house) اعلام گردد. این دستورالعمل ها در قالب دستورالعمل های GMP، ISO و… قابل مشاهده هستند.

آزمون های اولیه که به سادگی در کارخانه و بدون تجهیزات پیچیده ی آزمایشگاه قابل انجام هستند شامل ارزیابی رنگ و بو که ممکن است نشانه آلودگی یا افت کیفیت باشند، بافت، اندازه ذرات و یکدستی و در صورت امکان رطوبت می باشند.

برای ارزیابی منابع خوراکی نظیر ذرت، سویا، جو، گندم و … باید تجزیه شیمیایی آن ها را بررسی نمود. پیش از این در مقاله آنالیز منابع خوراک دام، طیور و آبزیان به بررسی روش های آنالیز خوراک پرداخته ایم.

برای ارزیابی مکمل های خوراکی باید آزمایش های پیچیده تری را انجام داد. چرا که ویژگی های عملکردی آن ها را نمی توان از روی آنالیز شیمیایی قضاوت نمود. بنابراین خریداری از شرکت های معتبر و مطمئن در درجه اول اهمیت دارد. بررسی و استعلام تامین کنندگان پیش از خرید هر یک از نهاده ها باید انجام شود. همچنین آزمون دوره ای و مداوم محصول تامین کنندگان ثابت باید اجرا شود. اهمیت این موضوع برای نهاده هایی که منشا آن ها فراورده های جانبی هستند بیشتر است. به عنوان مثال پودر گوشت و ترکیبات مشابه بسیار تحت تاثیر منابع اولیه هستند و ممکن است آنالیزهای متفاوتی داشته باشند. به عنوان نمونه نتیجه بررسی مداوم یک نمونه پودر گوشت و استخوان در نمودار زیر قابل مشاهده است.

آزمایشگاه این کارخانه با استفاده از دستگاه NIR محموله های واصله را ارزیابی کرده و نتیجه آن را به طور مداوم به واحد فرمولاسین ارائه داده است. همانگونه که مشاهده می شود، در طول زمان 2 ماه، میزان پروتئین خام پودر گوشت و استخوان خریداری شده بین 30 الی 60 درصد در نوسان بوده است. واحد فرمولاسیون با در نظر گرفتن میزان مناسب و به روز نگه داشتن جیره توانسته است ضمن کنترل قیمت، از افت کیفیت محصول نهایی پیشگیری نماید.

کسانی که فرمولاسیون را انجام می دهند معمولا با استفاده از مدل های ریاضی و ارزش تغذیه ای مواد اولیه، جیره نویسی را انجام می دهند. بنابراین هرچقدر آنالیز مواد اولیه و ارزش غذایی نهاده های اولیه دقیق تر باشد، به معنی دقت بیشتر در فرمولاسیون محصول است.

ارتباط بین آنالیز آزمایشگاهی با فرمولاسیون

اهمیت مدیریت کیفیت و فرایند فرمولاسیون به صورت پیوسته با یکدیگر غیر قابل چشم پوشی است. این مسئله به صورت تئوری و عملی قابل اثبات است. نقش واحد تحقیق و توسعه به عنوان حلقه واسط فرایند کنترل کیفی و فرمولاسیون در این میان اهمیت دارد.

سایر علل ایجاد خطا در خط تولید کارخانه خوراک دام

توزین مواد اولیه یا بَچ گیری

دقت در توزین مواد اولیه و مکمل ها در افزایش دقیق بودن تولید بسیار موثر است. استفاده از اتوماسیون در این زمینه می تواند از خطاهای انسانی جلوگیری کند. با این وجود بررسی سلامت جک های مخازن و کالیبراسیون لودسل های توزین باید یکی از برنامه های مداوم خطوط تولید باشد.

توجه به عملکرد میکسر

حجم بچ گیری، یکدست بودن دانه بندی و چگالی مواد اولیه، نوع میکسر، زاویه پاروها، سرعت چرخش و زمان انجام فرایند مخلوط کردن در بازدهی عملکرد میکسر موثر هستند. یکی از روش های ارزیابی دقت میکسر اندازه گیری ضریب تغییرات (CV) نقاط مختلف آن است.

بر هم کنش ترکیبات مختلف

عمل آوری خوراک های دام، طیور و آبزیان به طور عمده یک فرایند وابسته به رطوبت و حرارت است. چنین شرایطی می تواند بسترساز واکنش های شیمیایی باشد. به عنوان مثال واکنش میلارد در اثر حرارت بالا میان اسیدهای آمینه و قندهای کاهنده در خوراک است که دسترسی حیوان مصرف کننده به این منابع غذایی را کاهش می دهد. بنابراین میزان اسید آمینه های سنتتیک مورد استفاده در جیره های پلت معمولا بالاتر در نظر گرفته می شود.

ترکیبات ضد تغذیه ای موجود در برخی از منابع خوراکی نیز می توانند موجب کاهش دسترسی برخی از مواد مغذی گردد. به عنوان مثال پلت بایندرهای رسی از جمله موادی هستند که به طور رایج در کارخانجات مورد استفاده قرار می گرفتند. اما بررسی های اخیر نشان داده است که استفاده بیش از حد از آن ها موجب کاهش دسترسی حیوان میزبان به برخی از ریزمغذی ها، به خصوص کاتیون های معدنی خواهد شد. در نتیجه با وجود استفاده از سطوح مناسب مواد معدنی، گزارش هایی مبنی بر بروز علایم کمبود آن ها از سوی مصرف کنندگان اعلام می شود. لذا استفاده از پلت بایندرهای غیر رسی نظیر A-Bind که فاقد اثرات پلت بایندرهای قدیمی هستند، در تولید خوراک رواج یافته است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تازه ترین ها