علت کاهش تولید تخم مرغ در مرغ های تخمگذار یا تخمگذاری سایر طیور همواره مورد پرسش بسیاری از پرورش دهنده ها می باشد. ممکن است پرورش دهندگان به طور ناگهانی یا به تدریج متوجه افت تخمگذاری مرغ یا سایر طیور خود گردند. در این مقاله قصد داریم به علل افت تولید تخم در مرغ تخمگذار بپردازیم. با ما همراه باشید.
علت کاهش تولید تخم مرغ در مرغ تخمگذار
مصرف تخم مرغ به عنوان ارزان قیمت ترین منبع پروتئین حیوانی با کمترین درصد کالری ( kcal 75) و بیشترین قابلیت هضم پروتئین در جهان رو به افزایش است. موفقیت در پرورش طیور تخمگذار وابسته به بهبود عملکرد رشد و تولید تخم مرغ می باشد. زرده، سفیده و پوسته بخش های مختلف یک تخم مرغ را تشکیل می دهند. ترکیبات هر بخش از تخم مرغ وابسته به ژنتیک و سن پرنده متغییر می باشد. اما به طور معمول؛ سفیده ( 11 درصد پروتئین و بدون چربی)، زرده (50 درصد آب ، 16 درصد پروتئین، 34 درصد چربی ) تشکیل شده است. به طور کلی می توان گفت؛ زرده 23 درصد از کل محتوای تخم مرغ را تشکیل می دهد. که در هر گرم آن 10 میلی گرم کلسترول وجود دارد.
عوامل عفونی و غیر عفونی زیادی می تواند در کاهش تولید مرغ تخمگذار تأثیر گذار باشند. روند تولید تخم مرغ در مرغ تخمگذار تقریبا 23 ساعت به طول می انجامد. در این بازه زمانی فاکتور های مختلفی در کاهش یا حتی جلوگیری از تشکیل تخم مرغ تأثیر گذار می باشند. بنابراین شناخت این عوامل اهمیت زیادی در مزارع پرورش طیور دارند.
عوامل غیرعفونی کاهش دهنده تولید تخم مرغ
چندین عامل غیر عفونی مثل سن، مواد مغذی، دسترسی به آب، شرایط محیطی (نور و استرس) و شرایطی مانند پرریزی در تولید تخم مرغ تأثیر گذار هستند.
اثر سن مرغ بر تولید تخم مرغ
تولید تخم مرغ تا حدود زیادی مرتبط به سن مرغ تخمگذار است. بنابراین؛ مرغ های مسن تر تولید کمتری دارند. شروع تولید تخم در مرغ تخمگذار حدودأ از 18-22 هفتگی ( حدودآ 5 ماهگی) می باشد. به طوری که؛ در 8 هفته اول تولید به اوج 90 درصد تولید خود می رسند. متعاقبأ پس از شرع تولید، به 65 درصد تولید در 12 ماهگی می رسند. از سوی دیگر با افزایش سن مرغ اندازه سطح پوسته تخم مرغ تغییر می کند.
اثر تغذیه بر تولید تخم مرغ
قطعأ مواد مغذی و پیامدهای آن عوامل تأثیر گذاری در مزارع پرورشی طیور هستند. مواد مغذی مناسب، بالانس دقیق و کافی در خوراک برای تولید تخم مرغ بسیار ضروری اند.
اثر انرژی جیره بر تولید تخم مرغ
میزان انرژی مناسب جیره مرغ تخمگذار حدود 2700 الی 2900 کیلوکالری در کیلوگرم است. انرژی در مرغ تخمگذار عامل بسیار مهم و ضروری در پروسه تولید مرغ تخمگذار است. بنابراین باید جیره ای با انرژی کافی برای تولید مناسب در مرغ تخمگذار تأمین شوند.
اثر پروتئین جیره بر تولید تخم مرغ
میزان پروتئین مناسب جیره مرغ تخمگذار 16 الی 17 درصد است. پروتئین ترکیب اصلی در تخم مرغ است. زیرا تخم مرغ محصولی با درصد پروتئین بالاست. بنابراین؛ پروتئین کافی در جیره برای جلوگیری از افت تولید در تأمین می گردد.
اثر کلسیم بر تولید تخم مرغ
کلسیم جیره مرغ تخم گذار حدودأ 3.25 درصد جیره می باشد. کلسیم عنصر ضروری جیره جهت شرکت در تشکیل پوسته تخم مرغ است. در صورتی که کلسیم کافی در جیره تأمین نشود. تشکیل تخم مرغ به خطر افتاده و تولید تخم مرغ کاهش می یابد.
اثر ویتامین D بر تولید تخم مرغ
این ویتامین می تواند جذب کلسیم را در سطوح مختلف روده تنظیم نماید. بنابراین از تأمین این ویتامین در جیره اطمینان حاصل شود. شمار زیادی از عناصر و ویتامین ها به عنوان ترکیبات ضروری در جیره مرغ تخمگذار هستند. در صورت کمبود این ترکیبات، تولید تخم مرغ ممکن است کاهش یابد. تامین مواد مغذی در جیره باید مطابق با مرحله تولید (آغازین، رشد، توسعه، قبل از تخم گذاری و تخمگذاری) باشد.
اثر مصرف آب بر تولید تخم مرغ
میزان مصرف آب مرغ تخمگذار حدودا دو برابر مصرف خوراک است. مصرف آب در طیور پارامتر مهمی است. زیرا آب عامل حیاتی درتمام فرآیندهای فیزیولوژیکی می باشد. تولید تخم مرغ بستگی زیادی بر وضعیت هیدراتاسیون در مرغ تخمگذار دارد. علاوه بر این؛ تمام ترکیبات مایع درون سلولی و خارج سلولی از آب تشکیل شده است. بنابراین تأمین آب در طیور بسیار ضروری بوده و بر اساس نیاز، پرنده آب مصرف می کند.کمبود آب یا کم آبی تا حد زیادی در کاهش تولید نقش دارند.
عوامل کاهش دهنده مصرف آب در مرغ تخمگذار:
از جمله از این عوامل کاهش دهنده مصرف آب: دمای بالای آب، دمای پایین آب (یخ زدگی آب در سیستم خطوط انتقال آب )، نمک مازاد در آب، محل قرار گیری مخازن آب (در شرایط نامناسب و ناکافی ) و طعم آب (حضور دارو و موادی که طعم آب را ترش )می توان اشاره کرد.
اثر روشنایی بر تولید تخم مرغ
نور از جمله عوامل تأثیر گذار بر تولید تخم مرغ است. نور در چندین عملکرد و ترشح هورمون های تولید تخم مرغ نقش دارد. در بازه زمانی مثل زمستان که ساعات روشنایی کاهش می یابد. تولید تخم مرغ نیزکاهش می یابد. بنابراین، در مزارع پرورش مرغ تخمگذار 14—16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی توصیه می شود. از سوی دیگر، کاهش ساعات روشنایی عاملی برای شروع پرریزی و کاهش تولید تخم مرغ است.
اثر استرس بر کاهش تولید تخم مرغ
طیور به دلیل ماهیت خود (طعمه بودن) مستعد به استرس هستند. بنابراین؛ از هر گونه تغییر ناگهانی (دما، خوراک، رطوبت، صدا، مکان، گله و شکارچیان) باید اجتناب کرد. علاوه بر این؛ بیماری ها به دلیل علائمی که ایجاد می کنند عوامل مهم استرس در مزارع پرورشی می باشند.
در استرس بالا اولین قدم کاهش تولید تخم مرغ است. بنابراین؛ هدف پرورش دهندگان باید تأمین بهترین مکان از لحاظ کاهش تنش و استرس برای پرنده باشد.
پر ریزی در مرغ تخمگذار و راه مقابله با آن
پرنده ها به صورت طبیعی در دوره خاصی از زندگی برای تجدید پرهای خود پر ریزی می کنند. پرها عامل مهمی برای محافظت فیزیکی و تنظیم دمای بدن مرغ تخمگذار محسوب می شوند. پر ریزی هر سال رخ داده و در طی این دوره تولید به شدت کاهش یافته و تمام دسترسی مواد مغذی از تولید تخم مرغ به تولید پرها منتقل می شود. بنابراین؛ برای چندین هفته تولید تخم مرغ کاهش می یابد. در طی این دوره توصیه به افزایش سطوح پروتئین جیره مرغ تخمگذار برای افزایش روند سرعت تولید پرها و شروع تولید می شود.
مشکلات تولید مثلی در مرغ تخمگذار
در طی دوره تخم گذاری، ممکن است آسیب های بافتی در سیستم تولید مثلی ایجاد شود. عمومأ این مشکلات با اویدوکت (لوله رحمی) مرتبط است. در برخی موارد به دلیل مشکلاتی مانند چاقی و استرس های وارده، تخم در حفره شکمی باقی مانده و عامل مرگ پرنده می شود.
کرچی مرغ تخمگذار
مرغ تخمگذار برای تکثیر نسل خود وارد دوره کرچی می شود. در این مرحله، تولید تخم مرغ متوقف شده و تمام انرژی پرنده برای جوجه درآوری تخم ها منتقل می شود. برای جلوگیری از ورود مرغ به این مرحله، توصیه می شود پرنده ها از مناطق لانه دار سالن به مناطق بدون لانه منتقل شوند. به این ترتیب به سرعت از حالت فیزیولوژیکی کرچی عبور می کنند.
بیماری های کاهش دهنده تولید تخم مرغ
بسیاری از بیماری ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم اثر منفی بر روند تولید و کیفیت تخم مرغ دارند. بیماری های عفونی ممکن است با درگیری دستگاه تولید مثلی و پیامدهایی مانند اسهال، تب و… موجب افزایش میزان سوخت و ساز انرژی و افت تولید در مرغ تخمگذار شوند. علاوه بر بیماری های عفونی، انگل های داخلی و خارجی نیز با تأثیرگذاری بر رشد، تولید تخم مرغ، تلفات و کم خونی در روند عملکرد مرغ تخمگذار اختلال ایجاد می کنند.
انگل های خارجی کاهش دهنده تولید تخم مرغ
تعداد زیادی از انگل های خارجی عامل کم خونی، آلرژی، تحریک و عفونت های ثانویه در طیور هستند. یکی از اثرات درگیری گله به انگل، کم خونی پرنده در اثر مکین خون توسط این انگل ها و کاهش تولید تخم مرغ است. تعدا زیادی از این انگل های خارجی مانند شپش ها (Menopon gallinae)، کک (Echidnophaga gallinacea)، کنه ها (Dermanyssus gallinae) و مگس ها (Argas spp) را می توان نام برد. این انگل ها سطح سلامت پرنده را کاهش داده و باید درمان شوند.
انگل های داخلی (کرم های روده) کاهش دهنده تولید تخم مرغ
کرم های روده شامل سه نوع (سستودها، نماتودها و ترماتودها) هستند. گروه بزرگی از این انگل ها با تأثیر گذاری بر اندام های مختلف باعث التهاب و تأثیر گذاری بر هضم و جذب مواد مغذی و کاهش تولید تخم مرغ می شوند. مهمترین این نماتد ها می توان به (Ascaridia galli, Heterakis gallinarum, Capillaria) و سستودها ( Raillietina) اشاره داشت.
مقاله پیشنهادی: سلامت روده و نقش آن در افزایش بازدهی تولید تخم مرغ
اثر کوکسیدیوز بر کاهش تولید تخم مرغ
کوکسیدیوز یکی از مهمترین نوع بیماری در مزارع پرورش طیور که ناشی از پروتوزآ و گونه های ایمریا است. این بیماری با تأثیرگذاری بر سیستم هضم، مانع از جذب صحیح مواد مغذی در دستگاه گوارش می شود.
بیماری های عفونی کاهش دهنده تولید تخم مرغ
بیماری های باکتریای و ویروسی با اثرات مستقیم، غیر مستقیم و اختلال در متابولیسم پرنده موجب افت تولید تخم مرغ و در موارد حاد، افزایش تلفات گله می شود. برخی از این بیماری های باکتریای (سالمونلا، مایکو پلاسما، اشرشیاکلی، کوریزای عفونی، اورنیتوباکتریوم، گالی باکتریوم و اسپیروکتوزیس) و ویروسی ( نیوکاسل، آنفولانزا، لارنگوتراکئیت، آنسفالومیلیت پرندگان و…) می توان نام برد.
تأثیر مایکوتوکسین ها بر کاهش تولید تخم مرغ
عوامل مختلفی موجب رشد قارچ ها در نهاده های خوراک می شود. مایکوتوکسین یک عامل غیر عفونی است. اما با تولید متابولیت های سمی (مایکوتوکسین) باعث آلودگی خوراک، تغییر مورفولوژی روده، تضعیف سیستم ایمنی و اختلال در عملکرد هضم و جذب می شوند. با افزودن توکسین بایندر در جیره مرغ تخمگذار می توان بسیاری از پیامدهای منفی مایکوتوکسین در بدن پرنده را کاهش و عملکرد را افزایش داد.
مقاله پیشنهادی: تاثیر مایکوتوکسین ها
افزودنی های بهبود دهنده تولید تخم مرغ
همان طور که گفته شد. عوامل مختلفی در تولید نقش دارند. استفاده از مواد بهبود دهنده دستگاه و گوارش وسیستم ایمنی مانند توکسین بایندر، سین بیوتیک و اسیدیفایر می توانند کلیدی برای مرغ تخمگذار برای ارتقاء سلامت و عملکرد دستگاه گوارش پرنده و افزایش مقاومت در برابر عوامل بیماری زایی و التهابی با هدف افزایش تولید بهتر عمل کنند.
اثر اسیدیفایر ها بر افزایش تولید تخم مرغ
اسیدیفایر ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم با کاهش pH دستگاه گوارش باعث نابودی پاتوژن ها، بهبود هضم و جذب مواد مغذی و معدنی، ارتقاء عملکرد دستگاه گوارش و عملکرد تولید میزبان می شوند. اسیدیفایر ها با ورد به چرخه های متابولیسم انرژی در افزایش تولید تخم مرغ اثرگذار هستند.
اسیدیفایر و اثر آنها بر هضم و جذب و متابولیسم خوراک در طیور
اثر سین بیوتیک بر افزایش تولید تخم مرغ
ترکیبات سین بیوتیک با دارا بودن ترکیبات پری بیوتیک و پرو بیوتیک موجب افزایش رشد و فعالیت باکتری ها مثبت روده و بهبود فلور میکروبی روده می شوند. با تنظیم فلور میکروبی روده، عملکرد هضم و جذب مواد مغذی جیره ارتقاء یافته و در نهایت تولید تخم مرغ در مرغ تخم گذار افزایش می یابد.
اثر استفاده از مواد معدنی کیلاته بر افزایش تولید تخم مرغ
در شرایط پرورش متراکم، پرنده مستعد به استرس است. در این شرایط، نیاز پرنده به مواد معدنی برای عملکرد سیستم ایمنی و دستگاه گوارش افزایش می یابد. برای جلوگیری از افت تولید پرورش دهنده گان 15 الی 20 درصد بیشتر از نیاز پرنده مواد معدنی را در جیره تأمین می کنند. استفاده از مواد معدنی کیلاته می تواند اثربخشی مواد معدنی را افزایش دهد.
