نقش مواد معدنی پر مصرف گاو شیری
مواد معدنی گاو شیری نقش های متعددی دارند. در این مقاله سعی داریم به بررسی های اخیر صورت گرفته در رابطه با اهمیت مواد معدنی پر مصرف بپردازیم. با ما همراه باشید.
پیش از مطالعه این مطلب توصیه میشود با منابع خوراک دام بیشتر آشنا شوید.
مواد معدنی مورد نیاز بدن گاو به چه معنا هستند؟
از نظر علم زیست شناسی ترکیبات موجود در طبیعت به دو دستی آلی و معدنی تقسیم می شوند. ترکیبات بدن موجودات زنده عمدتا از نوع آلی هستند. پروتئین ها، چربی ها و کربوهیدرات ها بخش های اصلی بدن و خوراک آن ها هستند. مواد آلی به مواد دارای کربن گفته می شود.
مواد معدنی مورد نیاز بدن گاو عناصری هستند که بدن گاو برای فرایندهای رشد، متابولیسم، تولید و پایداری شرایط بدن به آن ها نیازمند است. این عناصر کاتیون های فلزی و آنیون های غیر فلزی هستند.
مواد معدنی مورد نیاز گاوها
مواد معدنی گاو شیری نقش های متنوعی دارند. برخی از آن ها مانند کلسیم نقش ساختاری مهم داشته و همچنین جزء مهمی از شیر و فرایندهای متابولیسمی هستند.
برخی دیگر از آن ها به میزان بسیار کمتری در بدن حضور دارند، اما اهمیت آن ها در فرایندهای متابولیسمی به حدی است که کمبود در آن ها تولید و ادامه حیات را ممکن است به خطر بی اندازد.
برخی دیگر از مواد معدنی نیز به عنوان الکترولیت در هموستازی یا تنظیم شرایط بهینه برای انجام فرایندهای روزمره بدن مورد نیاز هستند.
انواع مواد معدنی گاو شیری
اهمیت مواد معدنی در خوراک دام از نظر تغذیه ای با میزان آن ها در بدن متفاوت است. چرا که غلظت آن ها در منابع معمول خوراک با سطوح مورد نیاز بدن دارای تفاوت می باشد.
از نظر تغذیه ای مواد معدنی به دو دسته مواد معدنی عمده (Major یا Macro) و کم مصرف (Trace یا Micro) دسته بندی می شوند. در این مقاله به نقش عناصر معدنی پرمصرف یا عمده خواهیم پرداخت.
نقش کلسیم در تغذیه گاو شیری
نقش های کلسیم به دو بخش خارج سلولی و داخل سلولی تقسیم می شوند. کلسیم خارج سلولی 10هزار برابر کلسیم داخل سلولی است. مشهورترین نقش برون سلولی که حدود 98 درصد کلسیم بدن را تشکیل می دهد، حضور به عنوان کلسیم به عنوان عنصر اصلی تشکیل دهنده اسکلت استخوانی است. کلسیم این کار را در کنار عنصر فسفر انجام می دهد.
نقش های برون سلولی دیگر کلسیم در انتقال پیام های عصبی، انقباض عضلات اسکلتی و قلبی، انعقاد خون و حضور به عنوان یکی از ترکیبات مهم شیر هستند.
نقش های درون سلولی کلسیم نیز در فعالیت آنزیم ها و فعالیت به عنوان بخشی از پیام رسان های ثانویه در غشای سلولی می باشد.
معمولا میزان کلسیم پلاسمای خون گاوهای بالغ حدود 9الی10 میلی گرم در دسی لیتر است. بین 40 تا 50 درصد از کلسیم پلاسما به صورت ترکیب شده با پروتئین ها (عموما آلبومین) است. افت کلسیم خون به معنی کمبود آن در بدن است که بررسی آن جهت تشخیص خطر بروز سندرم تب شیر در اوایل شیردهی لازم است.
متابولیسم کلسیم وابسته به مکانیسم های پیچیده ای است که جذب و دفع آن را تنظیم می کنند.
نقش فسفر در تغذیه گاو
در میان عناصر معدنی، بیشترین نقش زیستی برای فسفر شناخته شده است. بیش از 80 درصد فسفر بدن در استخوان ها و دندان ها متمرکز شده است. مابقی آن ها به صورت نمک ها و یا کلسیم فسفات است.
در هریک از سلول های بدن فسفر به عنوان انتقال دهنده اصلی انرژی نقش دارد. همچنین فسفر مهمترین بافر خون و سایر مایعات بدن است. همچنین در برخی فرایندهای آنزیمی نقش دارد.
فسفر بخشی از مولکول های فسفولیپید غشای سلولی و اسیدهای نوکلئیک است،
میزان غلظت فسفر پلاسما خون گاو شیری بالغ بین 4 تا 8 میلی گرم در دسی لیتر است.
فسفر در میان عناصر عمده منابع خوراکی گران قیمتی دارد. از علایم کمبود فسفر می توان به ضعف عمومی بدن و یا مدفوع خواری اشاره کرد.
سلامت دستگاه گوارش گاوهای شیری به خصوص در بخش های روده ای یکی از موارد شایان توجه اصلی در پرورش گاوهای شیری، به خصوص در دوره حساس انتقالی است. به همین منظور وبیناری با همین موضوع توسط شرکت افزودنی های خوراک فرتاک با سخنرانی دکتر حسین جهانی، عضو هیئت علمی دانشگاه کردستان و مشاور برجسته کارخانجات خوراک و مزارع پرورشی برتر کشور برگزار شد که پیشنهاد می شود فیلم کامل این وبینار 100 دقیقه ای را جهت آگاهی از جزئیات بیشتر مشاهده فرمایید.
نقش منیزیم در گاو شیری
منیزیم عمده ترین کاتیون داخل سلولی است که کوفاکتور فرایندهای آنزیمی در هر فرایند مهم متابولیکی است. منیزیم در خارج از سلول برای عملکرد عصبی، عضلاتی و رسوب مواد معدنی در استخوان لازم است. همچنین منیزیم در هموستازی کلسیم و فسفر نقش دارد. میزان منیزیم با متابولیسم کلسیم و ویتامین D نقش دارد. 60 تا 70 درصد منیزیم در استخوان است. سطح منیزیم نرمال خون گاو شیری بالغ بین 1.8 تا 2.4 میلیگرم در دسی لیتر است.
عدم تامین میزان کافی منیزیم خوراک باعث ایجاد عدم تعادل در سطوح سایر عناصر می شود. افزودن اکسید منیزیم به جیره به علت خاصیت قلیایی سازی موجب کمک به حفظ pH شکمبه می گردد.
سدیم، پتاسیم و کلر
این سه عنصر مهمترین تنظیم کننده های اسمزی داخل و خارج سلولی هستند. آن ها در انتقال مواد در دو سوی غشای سلولی نقش دارند. به این عناصر الکترولیت های مهم بدن نیز می گویند.
نقش سدیم در بدن گاو شیری
سدیم عمدتا یک کاتیون خارج سلولی است. 30 تا 50 درصد سدیم بدن در ساختار کریستالی بافت استخوانی به صورت غیر قابل تقابل است. همچنین کلسیم به میزان زیادی در تنظیم حجم مایعات بدن دخیل است. فعالیت سدیم در پمپ های سدیم- پتاسیم جهت انتقال گلوکز و آمینو اسید بسیار دارای اهمیت است. آنزیم سدیم پتاسیم ای تی پی آز جهت ایجاد گرادیان الکتریکی جهت انتقال مواد مغذی دارای اهمیت است.
تنظیم نمک جیره خوراکی در راستای هضم و جذب مناسب خوراک و حفظ مایعات بدن اهمیت دارد.
نقش کلر در بدن گاوهای شیری
نقش ها و احتیاجات کلر از جمله مواردی است که در انواع دسته بندی های گاوهای شیری کمتر بررسی شده است. کلر عمدتا به عنوان یون منفی است که از طریق نمک طعام تامین می شود.
از جمله نقش های مهم عنصر کلر می توان به تنظیم فشار اسمزی به عنوان یک آنیون قوی اشاره کرد. کلر در انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن نقش دارد.
کلر در دستگاه گوارش به صورت اسید کلریدریک نقش مهمی در کاهش pH معده ایفا می کند. همچنین جهت فعال سازی آمیلاز پانکراس لازم است.
نقش پتاسیم در بدن گاو شیری
پتاسیم سومین عنصر معدنی آزاد از نظر مقداری در بدن و الکترولیت عمده بین سلولی است. این کاتیون باید به صورت روزانه مصرف شود و نیاز به پتاسیم در بدن دام زیاد است. پتاسیم در تنظیم فشار اسمزی، تعادل اسید و باز، انقباض عضلانی، تعادل آب و انتقال دی اکسید کربن نقش دارد.
همچنین در داخل سلول، پتاسیم در واکنش های آنزیمی، برداشت سلولی اسیدهای آمینه و سنتز پروتئین، متابولیسم کربوهیدرات ها و نگه داری بافت قلبی و کلیوی نقش دارد.
پتاسیم بیشترین میزان عناصر معدنی را در شیر گاوها دارد. گاوها در اوایل شیردهی معمولا دچار کمبود پتاسیم هستند. تامین سطوح مناسب پتاسیم در حفظ میزان چربی شیر گاوها موثر است.
مطالعه پیشنهادی: راهکارهای افزایش چربی شیر گاو
