مایکوتوکسین چیست

مایکوتوکسین چیست ؟ انواع مایکوتوکسین چیست ؟ راه های مقابله با آن کدام است؟

مایکوتوکسین ها یا سموم قارچی در اثر متابولیسم برخی مولکول های آلی اولیه در برخی از قارچ های کپکی به وجود می آیند. قارچ ها یکی از شش فرمانرو (دسته اصلی) موجودات یوکاریوت (دارای هسته سلولی) هستند. به طور کلی قارچ ها از نظر ظاهری به سه دسته ی مخمرها، قارچ های کپکی و قارچ های چتری تقسیم می شوند. در هر دو دسته قارچ های خوراکی و سمی وجود دارند. قارچ ها فاقد توان تولید غذا همانند گیاهان هستند (هتروتروف) و بنابراین دگرخوار یا مصرف کننده به حساب می آیند. این مسئله موجب شده است آن ها در جایی که ماده ی مغذی وجود داشته باشد، در صورت مساعد بودن شرایط محیطی رشد کرده و تکثیر شوند.

در این میان کپک ها و سموم ناشی از آنان تبدیل به یکی از دشمنان خاموش سلامت بشر و حیوانات پرورشی با هدف تولید غذا شده اند. چرا که می توانن عامل بیماری های کبدی، کلیوی، سرطان ها، نارسایی های دستگاه های تولید مثلی، ایمنی، عصبی و گوارشی را به وجود آورند.

مطلب پیشنهادی: انواع مایکوتوکسین ها

حضور آن ها در اغلب موارد دور از چشم غیر مسلح بوده و به راحتی قابل تشخیص نیست. در پاره ای از اوقات ممکن است هیچگونه علامت ظاهری یا بویی در یک نمونه ی غذا مشاهده نگردد، در حالی که میزان سموم قارچی در آن در حد خطرناکی بالا است.

مایکوتوکسین ها چگونه به وجود می آیند؟

همانگونه که گفته شد مایکوتوکسین ها متابولیت های ثانویه ی استفاده از مواد مغذی در قارچ ها هستند. قارچ ها در هنگام رشد یا ادامه ی حیاط مواد مغذی مانند اسیدهای آمینه، پیروات، استات و… را تبدیل به سموم قارچی کرده و آن ها را به محیط منتشر می کنند.

مایکوتوکسین ها در چه شرایطی بیشتر تولید می شوند؟

قارچهای کپکی معمولا در حضور رطوبت، گرما و ماده مغذی قادر به رشد هستند. در مزارع تولید غلات، تنش های محیطی (خشکی)، آفات و هرآنچه پوسته ی رویی محافظت کننده را نابود کند، موجب افزایش شانس قارچ های کپکی برای رشد شود. همچنین در مراحل خرمنکوبی و بوجاری کردن آن ها نیز ممکن است پوسته بیرونی آسیب دیده و در نتیجه دسترسی قارچ ها به مواد غذایی درون آن ها افزایش یابد.

خوراک های عمده ی مصرفی در تغذیه دام و طیور که شامل ذرت، سویا، جو، گندم و… هستند نیاز به شرایط آب و هوایی ویژه ای برای تولید دارند که این مسئله سبب می شود بسیاری از کشورها جهت تولید فراورده های دام و طیور نیازمند واردات آن ها باشند. بخش قابل توجهی از حمل نقل نهاده های دامی از طریق دریایی و در مدت زمان طولانی امکان پذیر است. در نتیجه ی قرار گرفتن طولانی مدت در معرض رطوبت و همچنین کیفیت پایین نهاده ممکن است به میزان قابل توجهی با قارچ ها و مایکوتوکسین ها در آن ها مواجه باشیم.

یکی دیگر از محیط های مساعد برای مایکوتوکسین ها انبارهای خوراک است. در صورت نداشتن شرایط بهداشتی و عدم کنترل بر محیط احتمال رشد مایکوتوکسین ها افزایش می یابد.

مطلب پیشنهادی:

مایکوتوکسین ها در تابستان

تنش گرمایی و مشکلات تغذیه ای

 

آسیاب کردن غلات نیز یکی از عوامل افزایش احتمال رشد مایکوتوکسین ها است. چرا که با از بین رفتن پوسته مواد غذایی در دسترس قارچ ها قرار می گیرند. بنابراین پیشنهاد می شود تا حد ممکن آسیاب کردن همزمان با تولید خوراک نهایی باشد. چرا که ذخیره کردن غلات آسیاب شده در مخازن می تواند عاملی خطرزا برای تولید بیشتر مایکوتوکسین ها توسط قارچ های کپکی باشد.

خوراک های فرآوری شده بر اساس رطوبت و حرارت نیز به میزان زیادی مستعد رشد قارچ ها هستند. در صورتی که فرایندهای خشک و خنک کردن به مقدار بهینه صورت نگرفته باشند و همچنین خوراک تولیدی در مخازن به مدت زیادی نگهداری گردد، احتمال کپک زدن افزایش خواهد یافت.

راه های پیشگیری از مایکوتوکسین چیست ؟

مقابله با آنچه بالاتر در رابطه با عوامل مساعد کننده ی تولید مایکوتوکسین ها گفته شد، راهکار اولیه پیشگیری از تولید بیشتر مایکوتوکسین هاست.

از سوی دیگر استفاده از برخی از افزودنی های خوراکی نیز می تواند در پیشگیری از تولید و گسترش مایکوتوکسین ها موثر باشد.

به طور کلی مشاهده شده است که اسیدهای آلی نظیر پروبیونیک و استیک اسید توانسته اند میزان رشد قارچ های کپکی را کاهش دهند. این مواد که به آن ها در صنعت اسیدی فایر نیز گفته می شود با کاهش pH محیط شرایط را برای فعالیت آنزیم های درون سلول قارچ ها دشوارتر نموده و متابولیسم آن ها را که نتیجه اش تولید مایکوتوکسین می باشد را مختل می کند.

مواد ضد عفونی کننده کننده نیز با مهار کردن فعالیت های داخل سلولی و همچنین نابود کردن دیواره با قارچ ها مقابله می کنند.

مشاهده محصول ای کلین

باکتری های پروبیتویکی لاکتوباسیلوس نیز در مقابله با رشد سموم قارچی موثر هستند. آن ها با تولید اسیدلاکتیک شرایط را برای رشد قارچ ها دشوارتر می سازند. همچنین مشاهدات نشان داده اند اسیدلاکتیک در مهار کردن برخی از مایکوتوکسین ها موثر است.

راه های مقابله با مایکوتوکسین چیست ؟

مقابله با مایکوتوکسین ها هنگامی باید مورد توجه بیشتر قرار گیرند که راه های پیشگیری در کنترل دامدار یا مرغدار نبوده و با میزان قابل توجهی از مایکوتوکسین در خوراک مواجه هستیم. در این شرایط به دو روش زیر می توان عمل نمود.

1- روش فیزیکی

روش مقابله با مایکوتوکسین ها شامل حذف فیزیکی بخش های کپکی و حرارت دادن به خوراک است. همانطور که در ابتدای این مقاله اشاره شد، فعالیت قارچ ها و میزان مایکوتوکسین ها عموما با شواهد فیزیکی چشمگیری همراه نیست. بنابراین نمی توان با مشاهده یا بو کردن در مورد آلودگی به مایکوتوکسین نظر قطعی داد. اما استفاده از روش های آزمایشگاهی می تواند در این زمینه کمک کرده و از خرید بار آلوده به سموم قارچی جلوگیری کند. مایکوتوکسین ها در برابر حرارت بسیار مقاوم هستند. تحقیقات نشان داده اند بسیاری از آن ها پس از حرارت دیدن در دمای 70 تا 85 درجه سانتی گراد تغییر زیادی نخواهند کرد. بنابراین روش های حرارتی نیز همانطور که گفته شد دارای تاثیر چشمگیری بر مایکوتوکسین های موجود در خوراک نخواهند داشت.

2- روش های شیمیایی

مواد جاذب مایکوتوکسین ها که جزو توکسین بایندرها هستند، یکی از اصلی ترین سدهای مقابله با مایکوتوکسین ها هستند. این مواد با ترکیب شدن با مایکوتوکسین از ورود آن ها به بدن جلوگیری می کنند. ترکیبات رسی (بنتونیت فرآوری شده، سپیولیت و خاک دیاتومه)، مانان الیگوساکارید، بتا ۱ و ۶ و بتا ۱ و ۳ دی گلوکان و اسیدهای آلی از جمله ترکیباتی هستند که می توانند از ورود مایکوتوکسین ها به خودن و سپس اثرگذاری بر بافت های بدن دام یا پرنده جلوگیری کنند. لازم به ذکر است هر یک از مواد جاذب سموم ذکر شده قادر هستند یک یا چند نوع از سموم قارچی را جذب کنند. به عنوان مثال آلومینوسیلیکات ها یا بنتونیت ها بیشتر بر آفلاتوکسین ها موثر بوده و اثر چندانی بر سایر مایکوتوکسین ها ندارند. بنابراین استفاده از یک توکسین بایندر چندجزئی که با در بر داشتن ترکیبات ذکر شده در بالا قادر به اثربخشی بر طیف وسیعی از سموم قارچی باشد مورد نیاز است. در این مطلب سعی بر این بود تا به سوال پرتکرار ( مایکوتوکسین چیست ) به طور  همه جانبه پاسخ دهیم. امیدواریم این مطلب برایتان مفید واقع شده باشد. 

مطلب پیشنهادی: مقابله با مایکوتوکسین ها

شرکت تولیدی سپهر ماکیان فرتاک، تولیدکننده افزودنی های خوراکی دام، طیور و آبزیان در این راستا توکسین بایندرهای چند جزئی ای گارد و ای گارد پلاس را ارائه نموده است که محصول ای گارد پلاس حاوی سایر افزودنی ها جهت جلوگیری از اثرات جانبی مایکوتوکسین ها بر بدن دام و طیور است. جهت کسب اطلاعات بیشتر  با کارشناسان فروش ما در ارتباط باشد.