شاخص کارایی تولید (PEF) و شاخص کارایی تولید اروپایی (EPEF) از شاخص های ارزیابی مزارع پرورش مرغ گوشتی هستند که در سال های اخیر برای ارزیابی دقیق عملکرد اقتصادی و تولیدی مرغداری ها مورد توجه قرار گرفته اند. در این مقاله قصد داریم به معرفی این شاخص ها، تفاوت ها و عوامل موثر بر آن ها بپردازیم.
اهمیت رفاه مرغ گوشتی
محیط پرورشی جوجه های گوشتی در عملکرد و رفاه آن ها نقش به سزایی دارد. بسیاری از عوامل مدیریتی مانند تعداد پرنده در واحد سطح، کیفیت بستر، دما محیط، کیفیت تهویه و نور در عملکرد گله ها موثراند؛ این عوامل بسته به ژنتیک و نحوه ی مدیریت، اثرگذاری متفاوتی دارند.
در دهه های اخیر به دلیل پیشرفت های ژنتیکی و مدیریتی صورت گرفته، طیور سهم عمده ای در تأمین پروتئین انسانی دارند. گوشت طیور به دلیل چربی کم، پروتئین بالا و بازدهی بیشتر در واحد سطح نسبت به گوشت سایر حیوانات مورد توجه مصرف کنندگان قرار گرفته است (Kryeziu et al,2018).
بسیاری از مدیران مرغداری ها، برای بازدهی بیشتر به فکر افزایش تعداد پرنده در واحد سطح هستند. در صورتی که افزایش تراکم موجب اختلات عملکردی، تغییر فلور میکروبی روده و رفاه طیور می شود. اما با رعایت استاندارهای رفاهی می توان عملکرد گله را افزایش داد (Kryeziu et al,2018).
عوامل موثر بر سوددهی مرغداری
هدف تمام تولید کنندگان کاهش هزینه ها و افزایش سوددهی است. شاخص های مختلفی هستند که با ارائه اطلاعات مفید به مدیران، امکان بررسی عملکرد فارم های پرورشی را فراهم می آورند. در مجموع، بهره وری به معنی برآیند انجام صحیح کارها است.
در واحدهای پرورشی متغیرهایی همچون نهاده ها، تجهیزات و عوامل مدیریتی نقش موثری در بازدهی دارند. با شناخت مهمترین عوامل موثر و تقویت آنها بر اساس اولویت می توان بهره وری را افزایش داد. سن، جنس، سلامت، دمای محیط پرورش پرنده، کیفیت خوراک و دانش فنی مهمترین عوامل موثر در بهروری مرغداری هستند. باید توجه داشت که برای دستیابی به بهره وری بالاتر باید اطلاعات عملکردی به طور دقیق ثبت شوند.
در گله های جوجه گوشتی، پارامترهای بررسی عملکرد رشد و توسعه مانند میانگین افزایش وزن بدن، درصد یکنواختی گله، ضریب تغییرات، ضریب تبدیل و درصد زنده مانی به صورت دقیق ثبت و بررسی می شوند.
ضریب تبدیل خوراک (FCR)
در صنعت پرورش طیور هدف از بهره وری، وزن گیری مطلوب و تولید حداکثری تخم مرغ باکیفیت است. بارزترین شاخص درخصوص بررسی عملکرد، محاسبه ضریب تبدیل خوراک (FCR) می باشد. این شاخص از تقسیم مقدار مصرف خوراک بر افزایش وزن بدست می آید. و نشان دهنده بهروری خوراک در مزارع پرورشی است. در واقع مقدار خوراک مصرفی برای تبدیل گوشت در طیور را نشان می دهد. با دست یابی به کمترین عدد این شاخص، می توان بهره وری خوراک را افزایش داد (Mavromati at al,2018 ).
شاخص کارایی تولید (PEF) و کارایی تولید اروپایی (EPEF) در مرغداری
FCR به طور مطلوب نمی تواند سطح موفقیت و مدیریتی فارم های پرورشی را ارزیابی کند. زیرا در محاسبه این شاخص، تنها از دو متغیر استفاده می شود. بنابراین امروزه در مرغداری های تجاری برای بررسی عملکرد، از شاخص ارزیابی کارآمدتری مانند شاخص بهره وری تولید (PEF) و ضریب کارایی تولید اروپایی (EPEF) استفاده می کنند. زیرا در ارزیابی بهره وری مجموعه پارامترهای طول دوره پرورش و درصد تلفات را نیز در نظر می گیرند.
در واقع پرورش دهندگان تمام تلاش خود را برای حداکثر رساندن بازدهی در واحد سطح و زمان دارند؛ تا قابلیت زندگی جوجه های گوشتی با حداقل خوراک مصرفی و کمترین سن در زمان ارسال به کشتار گاه افزایش یابد. شاخص بهره وری تولید طبق فرمول زیر محاسبه می شود (Kryeziu et al,2018).
PEF=BW/ FCR
PEF= شاخص بهره وری تولید
BW= میانگین وزن پرنده
FCR= ضریب تبدیل خوراک
شاخص کارایی تولید اروپایی (EPEF) در مرغداری
در اروپا برای محاسبه بهره وری تولید طبق فرمول زیر، از پارامترهای درصد زنده مانی و افزایش وزن روزانه در محاسبه این شاخص استفاده می کنند.
EPEF=(Viability(%)×BW(kg)/age(d)×FCR )×100
Viability(%)= درصد زنده مانی
BW(kg)/age(d)= افزیش وزن روزانه (گرم)
FCR= ضریب تبدیل خوراک
مناسب ترین عدد شاخص بهره وری تولید
در مرغداری های ایران شاخص های PEF و EPEF کمتر شناخته شده است و همچنین به دلیل بسیاری از متغییر های فوق الذکر نتایج بدست آمده در فارم های پرورشی ایران کمتر از 260 هستند؛ اما در مزارع پرورشی اروپا هدف پرورش دهندگان دست یابی به عدد بیشتر از 300 است (نوری.ع)
اعداد بالاتر، نشان دهنده مدیریت بهتر مزارع پرورشی، شرایط پرورش مناسب، کنترل رطوبت، تأمین خدمات دامپزشکی مطلوب و سوددهی بالاتر مرغداری هستند. همان طور که می دانید عامل کلیدی موفقیت در دست یابی به شاخص بهره وری مطلوب کارایی اقتصادی دان مصرفی گله است (Mavromati at al,2018 ).
عوامل موثر بر شاخص بهره وری تولید
این شاخص ها، تحت تأثیر مدیریت گله، شرایط محیطی، آلودگی و کیفیت خوراک قرار می گیرند. به طور طبیعی اعداد بالاتر بهره وری تولید، نشان دهنده افزایش وزن زنده و یک نواختی بالای گله، کاهش درصد تلفات سالن ها همراه با تأمین نیازهای غذایی و نگهداری جوجه های گوشتی است ( Kelebemang et al.2005; Kryeziu et al,2018).
بیشترین هزینه واحدهای پرورشی مربوط به خوراک مصرفی است؛ در نتیجه افزایش عملکرد، کارایی و کاهش هزینه خوراک در بهبود شاخص بهره وری تولید موثر هستند. یکی دیگر از مهمترین پارامترهای اثرگذار بر شاخص بهره وری تولید اروپا درصد زنده مانی است. با افزایش یکنواختی گله، مدیریت تعداد واحد پرنده در سطح و تهیه جوجه یک روزه با کیفیت می توان درصد تلفات را به حداقل و درصد زنده مانی گله را افزایش داد.
جلوگیری از مشکلات در فارم های پرورشی مستلزم برنامه ریزی دقیق و مدیریت خوب است. هر عاملی که موجب کاهش ضایعات دان، تلفات، افزایش وزن بدن و بهره وری خوراک در واحدهای پرورش جوجه های گوشتی شود می تواند بر شاخص ارزیابی تولید موثر باشد.
اثر افزودنی های خوراک بر شاخص کاراریی تولید
افزودنی های خوراک به معنی ترکیباتی هستند که اثرات مفیدی را بر عملکرد پرنده دارند. این ترکیبات با کاهش اثرات سو تنش های محیطی، میکروبی یا سموم، باعث افزایش عملکرد از طریق بهبود سلامت دستگاه گوارش، بهبود سلامت عمومی بدن، کاهش اثرات تنش ها و هضم و جذب بهتر خوراک ها می شوند. شرکت افزودنی های خوراک سپهر ماکیان فرتاک با ارائه ی با کیفیت ترین توکسین بایندر، اسیدیفایر، سین بیوتیک و سایر افزودنی های مفید دیگر، در کنار شما برای بهبود عملکرد پرورش است. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با این محصولات می توانید از طریق راه های ارتباطی با کارشناسان ما در تماس باشید.
منابع:
نوری، ع، شاخص های ارزیابی تولید در جوجه های گوشتی.
Kryeziu, A. J., et al. “The European performance indicators of broiler chickens as influenced by stocking density and sex.” (2018).
Mavromati, E. L. E. N. I., et al. “Assessing the economic efficiency in some broiler farms through the European production efficiency factor (EPEF).” European Academic Research 6.9 (2018): 5354-5362.
Kelebemang, Gertrude Nurse. Efficiency of Broiler Production: a case study of two commercial enterprises around gaborone (botswana). Diss. Stellenbosch: Stellenbosch University, 2005.
