توکسین بایندر ها ترکیباتی با خاصیت جذب سموم قارچی هستند. توکسین بایندر ها بهترین راهکار برای مقابله با سموم قارچی یا مایکوتوکسین ها میباشد که در این مطلب به بررسی آنها میپردازیم.
توکسین بایندر چیست؟
توکسین بایندر ها ترکیباتی با خاصیت جذب سموم قارچی هستند. این مواد باتوجه به آلودگیهای وسیع مایکوتوکسین ها در صنایع دامپروری استفادهی گستردهای یافتهاند. در ادامه قصد داریم به مشکلات ناشی از سموم قارچی و انواع توکسین بایندر ها بپردازیم.
در مطلب توکیسن بایندر چیست تعاریف دقیقی از مایکوتوکسین ارائه داده ایم
سموم قارچی یا مایکوتوکسین ها
سموم قارچی در نتیجه فعالیت قارچها حین فرایند رشدشان تولید میشوند که به آنها مایکوتوکسین گفته میشود. مایکوتوکسین ها دستهای از مواد سمی و آلاینده مواد غذایی خوراک دام و طیور هستند که به طور طبیعی از انواع خاصی از قارچها تولید میشوند.
رشد اینگونه کپکها میتواند قبل و یا پس از برداشت محصول طی نگهداری و انبار نمودن مواد غذایی در شرایط گرم و مرطوب صورت بگیرد. تاکنون بیشتر از صدها مایکوتوکسین شناسایی شدهاند که از جمله مایکوتوکسین های خطرناک برای انواع موجودات زنده میتوان به آفلاتوکسینها. اکراتوکسین A، پاتولین، فومونیسین ها، زیرالنون ها و . …اشاره کرد.
مصرف مایکوتوکسین ها توسط انسان میتواند به طور مستقیم از طریق مواد غذایی آلوده به مایکوتوکسین و یا غیرمستقیم ازطریق مصرف فرآوردههای حیوانات مانند شیر گاو در معرض مایکوتوکسین ها صورت پذیرد.
اثرات مایکوتوکسین ها در دام و طیور
مایکوتوکسین ها بهصورت غیرمستقیم و با القاء تغییراتی در متابولیسم عوامل دخیل در سلامت استخوان مانند ویتامین D میتوانند سبب بروز اختلالات اسکلتی و حرکتی شوند. همچنین ممکن است سلامتی و کارکرد دستگاه گوارش و کارایی جذب مواد مغذی را تحت تاثیر قرار دهند.
وجود سم اکراتوکسین A سبب ایجاد نفروپاتی کلیه در حیوانات میگردد. در حیواناتی که تحت تأثیر این سم قرار گرفتند: اتساع کلیهها. گشادی مجاری کلیوی و فیبروز بینابینی بخش قشری و میانی کلیه بر اثر اکراتوکسین A مشاهده شده است.
طبق تحقیقات صورتگرفته سموم قارچی باعث تضعیف سیستم ایمنی شده و ضایعاتی را در کبد، کلیه، سیستم ایمنی و عصبی و دستگاه گوارش به جا میگذارند. یکی ازرایج ترین روشها برای به حداقل رساندن مشکلات ناشی از قارچها افزودن ترکیباتی به جیره است که بتوانند تکثیر قارچها و فعالیت آنها را متوقف کنند.
سلامت دستگاه گوارش حیوانات با توکسین بایندر
آفلاتوکسین ها
آفلاتوکسینها توسط دو نوع قارچ به نامهای آسپرژیلوس فلاووس و آسپرژیلوس پاراسیتوکوس ترشح میشوند. این قارچها با رشد در مواد غذایی تولید سم مینمایند که منجر به مسمومیت میشوند. در نتیجه مصرف آفلاتوکسینها در حیوانات علائمی مانند بیاشتهایی، کاهش وزن، عدم وزنگیری مناسب. کاهش تولید. تضعیف سیستم ایمنی. اسهال و…..بروز میکند.
آفلاتوکسینها عامل اصلی مسمومیتهای کبدی به شمار میآیند و علائم کالبدگشایی آن شامل تورم. رنگ پریدگی و ذخیره سلولهای چربی در بافت کبد میباشند. با توجه به اینکه کبد و کلیه نقش حیاتی در متابولیسم و کنترل سطح ویتامینها مواد معدنی خون ایفا میکنند سلامتی این دوارگان بسیار مهم است.
آلودگی به آفلاتوکسینها در اثر استفاده از مواد خوراکی آلوده به قارچ در تخممرغ و محصولات گوشتی دیده میشود. حساسیت به آفلاتوکسینها نیز تفاوت گونهای را نشان میدهد بهطوریکه این تفاوت در اثر جنس. سن و تغذیه تغییر مینماید. به طور کلی در حیوانات جوانتر حساسیت بیشتری نسبت به این سم دیده میشود.
آفلاتوکسین چیست؟ اثرات آن در دام . طیور
روش های کاهش مایکوتوکسین در خوراک دام و طیور
الف- روشهای فیزیکی:
شامل جداسازی فیزیکی. حرارت دادن و….
ب: روشهای شیمیایی:
شامل جداسازی توسط حلالها. میکروبها و مخمرها، جاذبهای آلی و معدنی.
موثرترین راهکار کنترل سموم قارچی در خوراک دام و طیور استفاده از جاذبهای سموم قارچی (توکسین بایندر ها) است.
مقابله با مایکوتوکسین ها منهای توکسین بایندر
توکسین بایندر چیست؟
تحقیقات نشان میدهد که در نتیجه اضافه نمودن برخی از مواد خوراکی به جیره اثرات ناشی از مایکوتوکسین ها کاهش مییابد که به این مواد جاذب توکسین بایندر گفته میشود.
این روش از روشهای موجود استفاده از جاذبهای غیرآلی به جیره حیوانات است که اتصال به مولکولهای مایکوتوکسین را بیحرکت و از جذب آن در بدن جلوگیری میکند. استفاده از موادی مانند آلومینیوم سیلیکاتها. بنتونیت در خنثی نمودن توکسینها موثر است.
از جمله مواد آلی میتوان به مانان الیگوساکارید اشاره کرد که نقش مهمی در خنثی سازی مایکوتوکسین ها دارند.
انواع مکانیسم های عمل توکسین بایندر ها
-
جذب
استفاده از مواد جاذب باعث جلوگیری از انواع مسمومیتهای غذایی در حیوانات مانند دام و طیور میشود. این مواد مولکول توکسین را درخوراک آلوده و در دستگاه گوارش به صورت غیر قابل برگشت جذب مینمایند.
بنابراین کمپلکس توکسین و جاذب ازدستگاه گوارش عبور کرده و از طریق مدفوع دفع میشود و بدین صورت از جذب توکسین توسط بدن حیوانات جلوگیری نموده و یا آن را به حداقل میرساند.
در نتیجه این قبیل افزودنیهای خوراکی سموم قارچی را در ناحیه دستگاه گوارش جذب کرده و مانع از انتقال آنها به خون و سپس بافتهای بدن میشوند.
-
تغییر ساختار
برخی از سموم قارچی نیز قابل جذب توسط توکسین بایندرها نیستند. راهکار مقابله با این مایکوتوکسین ها استفاده از ترکیبات یا باکتری هایی است که ساختار فعال آن ها را تغییر دهند.
ویژگی توکسین بایندر مناسب:
- دارای ظرفیت جذب بالا
- موثر بر سموم قارچی مختلف
- عدم تغییر طعم خوراک
- فاقد سمیت و فلزات سنگین
- – مقاوم نسبت به حرارت و دمای پلت و…..
اجزای تشکیلدهنده توکسین بایندر های فرتاک:
1-ترکیبات رسی (بنتونیت فرآوری شده، سپیولیت و خاک دیاتومه):
این مواد به دلیل باردار بودن ساختار آن در جهت خنثی نمودن با ساختار خود با عناصر باردار ایجاد باند نموده و آنها را از دسترس بدن خارج میکند.
این مواد با ایجاد سطح تماس فعال زیاد و ایجاد بار الکتریکی باعث جذب سموم قارچی شده و بدون جذب از دستگاه گوارش دفع میگردد. همچنین ترکیبات معدنی قادرند در ساختمان سموم تغییرات یونی ایجاد کنند که بیشازپیش آنها را کارآمد میسازد.
عملکرد: جذب مایکوتوکسین های قطبی از قبیل آفلاتوکسینها فومونیسین ها
نتیجه: بهبود رشد. تولید.مصرف خوراک. ضریب تبدیل ایمنی در برابر بیماریهای میکروبی. کاهش مردهزایی و جنین ناقصالخلقه. کاهش بیماریهای متابولیک.کبدی.کلیوی.گوارشی.ریوی و لنگش.
2-دیواره مخمرها (مانان الیگوساکارید. بتا 1 و 6 و بتا 1 و 3 دی گلوکان):
میتوان گفت قابلیت و توان جذب جاذبهای آلی متفاوت با ترکیبات بنتونیتی. زئولیتی و آلومینو سیلیکاتی است.
این ترکیبات مواد مغذی جیره و ریزمغذیها را به خود جذب نمیکنند. با توجه به ساختار مارپیچی و فنری که دارند ظرفیت جذب بالایی داشته که در مقدار کم سموم هم مؤثر واقع میشوند. درکل ترکیب شیمیایی و طبیعت فیزیکی دیواره سلولی مخمر موجود در جاذبهای آلی به علت فرایند فعال سازی که روی آنها انجام شده نواحی بی شماری را روی سطح خود جهت جذب فیزیکی مولکولهای سمی قارچها دارند.
با توجه به ساختار شیمیایی گسترده سموم قارچی هر کدام از ترکیبات ضد قارچ قادرند اختصاصاً مایکوتوکسین ویژه ای را جذب کنند و توان جذب تمام انواع سموم قارچی را ندارند. ماده فعال و موثر جاذبهای آلی گلوکومانان اصلاح شده دیواره سلولی است.
افزودن گلوکومانان اصلاح شده جاذبهای آلی به جیره ای که حاوی سم قارچ بود رشد و ضریب تبدیل غذایی را در سطح جیره سالم نگه داشت.
عملکرد: جذب مایکوتوکسین های غیرقطبی نظیر زیرالنون ها و اکراتوکسین ها
نتیجه: بهبود تولید مثل. کیفیت و تولید تخم مرغ. حفظ سلامت جنین و دستگاه تولید مثل. کاهش رطوبت بستر طیور. تقویت ایمنی
3-کربن فعال:
عملکرد: جذب آفلاتوکسینها. اکراتوکسین ها و تریکوتسن ها
نتیجه: سلامت دستگاه گوارش. بهبود مصرف خوراک. کاهش اسهال ونکروز. ورم پستان. کاهش تلفات
4-اسیدهای آلی:
اسیدهای آلی یا اسیدیفایرها قادرند با کاهش pH محیط شرایط را برای رشد کپک های قارچی و تولید مایکوتوکسین ها سخت تر کنند. همچنین اسیدلاکتیک نقشی نیز در غیر فعال کردن برخی مایکوتوکسین ها دارد.
عملکرد: کاهش رشد کپکها در خوراک. بهبود عملکرد توکسین بایندرهای رسی. تقویت دستگاه گوارش دامهای جوان و طیور
نتیجه: کاهش بیماریهای گوارشی. سلامت و رشد بیشتر پرزهای روده ای
5-عصارههای گیاهی:
عملکرد: رفع اثرات منفی مایکوتوکسین ها بر کبد. کلیه و سیستم ایمنی
نتیجه: کاهش بیماریهای متابولیک و میکروبی. بهبود وضعیت کبد و کلیه
6-ایمونوژن ها(ترکیبات ایمنی زا)
عملکرد: تحریک دستگاه ایمنی. بهبود سلامت و عملکرد دستگاه گوارش
نتیجه: افزایش قدرت مقابله با بیماریها درشرایط تنش. سلامت دستگاه گوارش. کاهش تلفات
7-آنتی اکسیدانها:
عملکرد: حذف رادیکالهای آزاد ناشی از ورود مایکوتوکسین ها به بدن
نتیجه: کاهش تنش اکسیداتیو. تقویت ایمنی. سلامت و شادابی بیشتر
8-ترکیبات ضد التهاب و دارویی:
عملکرد: تقویت دستگاه ایمنی. کاهش التهابهای ناشی از مایکوتوکسین ها
نتیجه: مقاومت بیشتر دربرابر بیماری. سلامت اندامهای داخلی. کاهش تلفات و ارتقا سلامت گله
معرفی توکسین بایندر ۸ جزئی فرتاک
